Mier Komara, 1993
U bent nu 45 jaar. Bent u al jong begonnen met schilderen?
O, nee. Eigenlijk pas in 1976. Ik ben geboren in Tasikmalaya
(West-Java). Mijn ouders waren eenvoudige mensen, die hele
maal geen verstand hadden van kunst. Mijn vader werkte bij
een wasserij, mijn moeder verkocht koekjes. Het leven was niet
makkelijk. Mijn ouders hadden ook huwelijksproblemen. Toen ik
veertien jaar was scheidden ze. Dat was voor mij de meest
ingrijpende gebeurtenis. Ik ben de oudste van drie kinderen.
Haast automatisch vocht ik om in m'n eigen levensonderhoud te
voorzien. Het sprak vanzelf dat ik mijn moeder wilde helpen en
mijn broertjes die nog klein waren. Dat deed ik door koek te ver
kopen of wat er ook maar verhandeld kon worden. Waar ik maar
geld mee kon verdienen.
Intussen maakte ik de middelbare school af. Daarna kreeg ik in
1968 werk bij een assurantiemaatschappij en verhuisde ik naar
Bandung.
Pas in 1976 begonnen met schilderen? Maar in 1979 had u
toch al uw eerste expositie?
Ja, inderdaad. Er was verder niemand die me stimuleerde, mijn
ouders hebben er nooit naar getaald. Maar in mezelf was er die
drang te schilderen. Pas toen ik 28 jaar was, kon ik beginnen.
Ik merkte dat ik talent had. Twee jaar later wist ik het zeker: ik
ben schilder. En in 1979 richtte ik met zes anderen het
Bandungs kunstenaarscollectief op onder de naam HISEMA. Er
zitten ook kunstenaars bij die wel een opleiding hebben gehad
in Yogya of Bandung. Als groep hebben we veel exposities
gehad, de eerste meteen in 1979 hier in Bandung in het
Gedung MIDC (Metal Industri Development Centre). Daar wer
ken veel buitenlanders.
Ik verkocht meteen al vier stukken. Dat was een enorme stimu
lans!
Hebt u ook buiten Bandung geëxposeerd?
Ja zeker, op verschillende plaatsen in Indonesië, natuurlijk ook
in Jakarta. En in het buitenland, in Japan, Brunei, Duitsland.
Ook in Nederland, op de pasar malam van Tong-Tong, was er
werk van mij; dat was, meen ik, in 1984. Ik weet de jaartallen
niet zo precies uit mijn hoofd. Ik houd het allemaal niet zo pre
cies bij.
Behalve met schilderen, houdt u zich ook bezig met design,
niet waar?
Ja, ik heb bijvoorbeeld in het kader van het 'Visit Indonesia-jaar'
het ontwerp verzorgd van batches, beeldjes, schaaltjes en der
gelijke ter wille van de promotie van Bandung.
U noemde Affandi, en ik zie hier een schilderij van Affandi.
Heeft Affandi voor u een speciale betekenis?
Dit schilderij hier is eigendom van een kleindochter van Affandi
die ik goed ken en die me vroeg haar te helpen het te verkopen.
Ik heb er nog twee te koop. Als u een koper weet in Nederland?
Maar het is zeker zo dat van de Indonesische schilders, Affandi
mij het meest beïnvloedde, evenals Sadali en de Balinese schil
ders.
Vindt u uw werk 'typisch Indonesisch?'
Nee, het geen typisch Indonesisch werk. De invloed van het
Westen is onmiskenbaar.
De bron waaruit de meeste Indonesische schilders putten, is de
Westerse schilderkunst.
Ik ben zelf vooral geïnspireerd door schilders als van Gogh,
Picasso en Dali. Maar de manier waarop ik die invloeden ont
wikkel in mijn werk en mijn oriëntatie, die is in zijn essentie
Indonesisch. Ik probeer de wereld van Indonesië in al zijn facet
ten tot uitdrukking te brengen: de eeuwenoude cultuur, de
schoonheid van de natuur, de rijkdom van de tradities en de
eenvoud van het dagelijks leven.
En ook de wereld van de godsdienst?
Religie is een belangrijk deel van het leven in Indonesië. Ik ben
zelf moslim. De godsdienst is voor mij een kompas. Er is dus
vanzelfsprekend ook een relatie tussen mijn werk en de gods
dienst. Van nature ben ik te lui om koranverzen te lezen, maar
door het vorm geven van de verzen op het linnen word ik gesti
muleerd en groei ik in kennis. Ik ben geen kalligraaf. Daar is een
speciale opleiding voor nodig, en die heb ik niet.
Ik ben schilder, en ik vind vergeleken met geschreven kalligra
fie, de esthetiek van een schilderij meer opvallend.
Wat me opvalt, dat is die verscheidenheid van stijlen die u
in uw werk toepast. Een verscheidenheid die correspon
deert met de verscheidenheid van de facetten van
Indonesië die u in uw werk tot uitdrukking probeert te bren
gen. Ik vind het fascinerend dat er in die verscheidenheid
toch onmiskenbaar een eenheid voelbaar is. Het doet den
ken aan de Indonesische wapenspreuk, 'Bhinneka Tunggal
Ika', Eenheid in verscheidenheid.
Dat klopt. Ik wil me ook niet beperken tot één facet. Ik sta open
voor alles wat ik om me heen waarneem en voel.
Hoe zou je die bonte verscheidenheid kunnen verbeelden als je
je moet beperken tot één stijl? Ik zie mijn werk als een experi
ment, een 'vrij experiment'. Ik noem het 'Karya Acak', 'willekeu
rig werk'. Ik wil me niet beperken tot één stijl van werken.
Ik beheers verschillende stijlen en technieken en die wil ik ook
vrij zijn te gebruiken. De verbeelding bepaalt in mijn werk de
taal en het ritme. Kunst is niet de strikte toepassing van een
serie voorschriften over schoonheid maar het heeft te maken
met wat instinct en intelligentie kunnen weergeven op een vrije
manier, los van die voorschriften. De creativiteit kan door de
kunstenaar wel worden ondersteund met een terminologie die
makkelijk te begrijpen lijkt, maar zij draagt openingen in zich
naar een mysterie. Een schilderij is er beslist niet om over te
vertellen. Integendeel het is een expressie in zichzelf.
Het moet gezien worden. Ik wil ook heel graag dat veel mensen
mijn werk zien. Er is in Indonesië geen subsidie voor een muse
um voor moderne kunst, zoals bij jullie in het Westen. Daarom
hebben Affandi in Yogya en Barli hier in Bandung hun eigen
museum gebouwd (lachend).
Wie weet bouw ik ooit ook nog een museum voor mijn werk.
Zover is het nog niet. Wie het werk van Mier Komara wil zien,
moet voorlopig nog hem thuis opzoeken.
Zijn adres is Jalan Hegar II no. 26 (Bandung- Cipaganti).
En voor wie niet naar Bandung kan, blijft er niets anders dan te
hopen dat zijn werk gauw weer eens in Nederland geëxposeerd
gaat worden. Misschien bij de volgende Pasar Malam Besar?
13
