X
in
WEERZIEN MET INDONESIË
tijdens de Pasar Malam Besar
Door: Rob van Rees
Rob van Rees links op de foto
foto: Riny Boeijen
Vijfjaar geleden ging ik voor het eerst
naar de Pasar Malam. De reden waarom
ik niet meer ben gegaan, ligt o.a. in het
feit, dat ik op de een of andere manier
angst had, om bepaalde niet-verwerkte
stukken van mezelf te ontdekken, zoals
bijvoorbeeld het commercieel worden van
de Pasar Malam, bang zijn om niet de
juiste sfeer van het oude Indië te proe
ven, etc. Tegelijkertijd heb ik me de afge
lopen vijfjaar verdiept in het fenomeen:
Angst en Binding bij Indische
Nederlanders. Ik heb verwoede pogingen
gedaan om e.e.a. ook in een weten
schappelijk kader te plaatsen en te
bezien.
Vele malen ben ik teruggegaan naar
Indonesië en ik wil de lezer niet onthou
den, dat daar eigenlijk het proces is
begonnen om met een nieuwe visie op
het voormalig Nederlands Indië, het
Indonesië van nu te bekijken. Misschien
was dat ook de reden, dat ik me dit jaar
liet overhalen om naar de Pasar Malam
te gaan.
Was dat de verandering in mezelf of was
dat toch ook de verandering, die ik ont
dekt had tijdens mijn reizen naar
Indonesië de afgelopen jaren?
De Pasar Malam: Wat een verfrissing!
Wat eenzelfde mentaliteit trof ik nu op
deze Pasar Malam aan, die ik ook in
Indonesië aantrof!
Een goede afstemming van nostalgie, als
ook van de moderne invloeden, die ik in
mijn vorige analyses ontdekte voor mijn
gevoel, als je meegegroeid bent.
Gelukkig heb ik aan den lijve mogen
ervaren, dat het niet zo pijnlijk meer was
om aan vroeger te denken, omdat het
allemaal heeft kunnen integreren in het
verleden en heden en omdat de dingen,
verwerkt, nu op zijn plaats liggen.
Met zijn vieren, een Indische vriendin en
haar Nederlandse man en ik, Indische
jongen met mijn Nederlandse vrouw, heb
ben we twee dagen op de Pasar Malam
rondgezworven. We hebben met veel
oude bekenden kunnen praten, maar ook
kunnen genieten van de muziek, de lezin
gen en de tentoonstellingen en natuurlijk
was het eten hier en daar echt geweldig.
Er waren ook veel mensen uit het huidige
Indonesië aanwezig, met wie we in het
Bahasa Indonesia hebben gesproken.
Dit gaf me een aantal openingen om te
kunnen ontdekken dat er ook bij hen een
goede afstemming was van zakelijkheid,
invoelingsvermogen en toekomstver
wachting.
Momenteel ben ik weer een reis aan het
voorbereiden naar Indonesië.
Nu wil ik naar Sumatra gaan, om daar de
geboorteplaats van mijn vader te zoeken.
Misschien vind ik daar de oplossing van
een aantal nog niet uitgewerkte vraag
stukken.
Toch moet de vraag me van het hart wat
de reden nu is, dat er in Nederland
zoveel stichtingen zijn, die toch allemaal
de belangen van de Indische
Nederlanders willen behartigen.
Eigenlijk is dat misschien aan de ene
kant niet zo vreemd, omdat ieder individu
iets wil vinden van zijn eigen identiteit,
een eigen plekje om zich 'thuis' te voelen,
maar toch blijf ik het jammer vinden, dat
er niet één overkoepelende organisatie
is. Nu heeft iedereen zo zijn eigen toko.
Is dat misschien te vergelijken met het
feit, dat ik op de Pasar Malam twee keer
rijst met rendang at en dat de ene keer
het heel lekker was en op de rendang
leek van mijn oma en de tweede keer niet
zo lekker en leek op de rendang van mijn
andere oma, met wie ik niet zo goed
overweg kon en die van Nederlandse
afkomst was? Heel ontroerend - en dat
wil ik u niet onthouden - was een ont
moeting met een oude lieve man van de
Stichting Japanse Ereschulden en hij kon
mij uitleggen, waarom de enige goeie
Japanner een dooie Japanner was...
Stil en eerbiedig heb ik naar hem zitten
luisteren en ik kan ook begrijpen waarom
hij niet meer naar het huidige Indonesië
wil, omdat daar de filosofie heerst, dat
Indonesië bevrijd is door de Japanners.
Dét is pijnlijk...In het licht gezien van de
nu weer oplaaiende vragen van 'Waren
de politionele acties noodzakelijk?' dat
dat toentertijd goed is geweest en nu mis
schien slecht. Zulke zaken zijn eigenlijk
niet uit zijn verband te rukken en je moet
ze zien in het licht van de geschiedenis.
Het gesprek met deze wijze oude en
warme man deed me weer eens beseffen
dat veel dingen in het leven vraagtekens
in zich hebben. Zelfs de door mij gehan
teerde begrippen 'alus' en 'kassar' kun
nen geen oplossing brengen in de eeuwi
ge strijd tussen goed en kwaad.
Terugkomend op mijn begin: De Pasar
Malam heeft mij weer aan het denken
gezet over de warmte, zowel binnen als
buiten onze mensen en ik vond er een
bijna goede afstemming van plezier,
zakelijkheid en nieuwe mogelijkheden om
initiatieven te ontplooien. Mijn eigen initia
tief is, dat ik, naast het nog beter willen
onderzoeken van het huidige Indonesië,
het oude Indië in mij op wil nemen en
daarom, ben ik van plan om ook Javaans
te gaan studeren. Dat is het ten volle
waard.
De volgende keer zien ze mij weer op de
Pasar
22
