'S-HERTOGENBOSCH - BRABANTHALLEN
9/10/11 SEPTEMBER 1994
ARNHEM - RIJNHAL - 26/27/28 AUGUSTUS
totaal 42.000 krijgsgevangenen van het
KNIL en de Marine bevonden zich ruim
30.000 Indo-Europeanen en als zij
gehuwd waren, bleven hun gezinnen
onverzorgd achter. Er was voor hen
steeds een latente dreiging aanwezig,
niet zelden kommernis en honger door
een gebrek aan bestaansmiddelen en
een steeds scherpere sociale controle.
De dreiging werd een realiteit toen bleek
dat zij Nederland trouw bleven. Er wer
den razzia's gehouden, waarbij eerst
mannen en jongens, later ook vrouwen
en bejaarden werden opgepakt, en van
wie velen ellendig omkwamen in gevan
genissen. Indien de oorlog langer had
geduurd, was te verwachten geweest dat
de Indo-Europeanen op Java alsnog
geïnterneerd of anderszins uitgeschakeld
zouden worden. In tegenstelling tot hen in
de kampen die geen keuze hadden, is de
loyaliteit van deze groep en hun inheem
se bondgenoten ruim drie-en-een-half
jaar zwaar op de proef gesteld. Helaas
hebben slechts weinig van deze 'buiten
kampers' hun ervaringen te boek gesteld,
zodat veel gegevens nog ontbreken.
Over het totale verzet is relatief weinig
bekend, aangezien er sporadisch overle
venden waren. Citaat dr.L. de Jong, deel
11B: 'Wij herinneren eraan, dat in '42 op
Java geen illegale groep actief was
geworden waarin niet Indische
Nederlanders (d.w.z. Indo-Europeanen)
een belangrijke rol speelden, als het niet
al de leidende was'.
Hun positie op Java tijdens de Japanse
bezetting was te vergelijken met die van
het overgrote deel der Nederlanders in
Nederland dat tijdens de Duitse bezetting
niet geïnterneerd werd. Dr. L. de Jong
tekent daarbij wel aan, dat de omstandig
heden in Indië toen vele malen moeilijker
en gecompliceerder lagen.
Herdenken
Nooit zullen de offers die door
Nederlanders en inheemsen (Indo
nesiërs) in de strijd gebracht werden,
mogen worden vergeten. Het immense
drama van de kampen en de onmenselij
ke, dikwijls gruwelijke ervaringen van
krijgsgevangenen en burgergeïnterneer
den. Maar de 15 Augustus-herdenking is
er natuurlijk ook voor de nog zo talrijken
die het anderszins, doch eveneens zwaar
te verduren kregen. Net als de 4 en 5
Mei-herdenking is een 15 Augustus-her
denking eveneens alomvattend! Ook de
inheemse bevolking in zijn totaliteit heeft
enorm geleden. Naast de Romusha's vie
len er tevens zeer talrijke slachtoffers
door de grote hongersnoden, die werden
veroorzaakt doordat de bezetter voedsel
voorraden in beslag nam. Hoewfel de
Japanners zich aanvankelijk als Indone-
sië's bevrijders van het koloniale bewind
voordeden, ontstonden later toch heftige
en bloedige, nationalistisch getinte,
inheemse pogingen tot opstand. Ook de
Japanners zouden op den duur de enor
me vrijheidsdrang die was ontstaan niet
hebben kunnen stuiten. Vervuld van poli
tieke, maatschappelijke en sociale tegen
stellingen was Nederlands-lndië de oor
log ingegaan, maar daar overheen
bestaat ook het besef van verbondenheid
en het gemeenschappelijke leed die de
Japanse bezetting voor allen had
gebracht. 15 Augustus, weliswaar een
bevrijdingsdag die voor Nederlanders èn
Indonesiërs niet dezelfde inhoud heeft
mogen hebben als 5 Mei voor Nederland
(maar dit is een verhaal op zichzelf),
maar die toch een gebeurtenis markeert
die zeer velen op het nippertje van de
totale ondergang heeft gered. Ook hier
voor mag dankbaarheid en vreugde wor
den getoond.
F. van Garling
Bronnen:
Gedenkboek Stichting Herdenking 15 Augustus;
Nederlandsch-lndië onder Japanse bezetting; L. de
Jong, Het koninkrijk der Nederlanden in de tweede
wereldoorlog, deel 11B; Moesson September '92 en
NINES-nieuws October '92
(advertentie)
POLYNESISCHE DANSGROEP MAI'ANA UIT HEEMSTEDE GESELECTEERD VOOR
WERELDKAMPIOENSCHAPPEN IN HONOLULU.
Geopend vr. 14-23, zat. 12-24, zondag 12-21 uur.
Met bekende artiesten, zoals:
BLUE DIAMONDS MAI TAI TIMELESS
Pentjak Silat demonstraties, Bintang Maluku Band
traditionele Zuidmolukse dansen, Angklungorkest,
Indonesische klederdrachten, Krontjongorkesten
Pelangi en Eastenders, de grote Kinder-Koldershow,
en nog veel meer
Entree ƒ8,50, 65+ ƒ5,- Kind. tot 12 jr. ƒ4,-
Inlichtingen: Org. Buro Yunus BV - Zandvoorterweg 78
2111 GZ Aerdenhout - Tel. 023-245.270 281.385
Nadat in 1993 twee leden van dansgroep Mai'ana uit Heemstede
als solisten deelnamen aan de wereldkampioenschappen hula-
dansen op Oahu-Hawaii is het dit jaar de gehele groep gelukt
door de voorselectie van deze kampieonschappen te komen.
Op 9,10 en 11 november van dit jaar zal dansgroep Mai'ana
Nederland vertegenwoordigen in de Blaisdell Arena in Honolulu
op het eiland Oahu. Hun leraar Al Makahinu Bacarse, Kumu
Hula van Halau Hula'O Ka Ua Kilihune in Kane'ohe - Hawaii
en afgestudeerd aan de Brigham Young University en University
of Hawaii, is speciaal voor deze gelegenheid enige weken in
Nederland en hard in training met de danseressen van dans
groep Mai'ana. Tijdens de Pasar Gambir in Arnhem zal de
groep samen met hun leraar en enkele dansers uit Hawaii een
demonstratie tonen die U zeker niet mag missen.
Zondagmiddag 28 augustus, omstreeks 16.00 uur.
11
