daarnaast of erin, gaat men door naar het
gelijkvloerse en aangrenzende restau
rant/snackbar om daar wat te gebruiken.
Meestal zijn er glazen wanden en dus is
er een goede doorkijk. In de warme kust
steden is er airco, elders een grote waai
er of kipas aan de zoldering, of het
gebouw is van opzij open. Bij al die grote
en kleine mensen en de snelle hapjes
zagen wij - tot onze verbijstering - ook al
de puntzakken met patat of vis plus may
onaise en ook die papieren bekers met
ice cream of een soort milkshake. Met -
gelukkig toch! - daarnaast ook het
moderne eigen nationale drankje, thee in
een kartonnen omhulsel of flesje: de teh
kotak/teh botol, gekoeld, lekker geurig,
maar helaas mierzoet. Daarnaast drinkt
men veel cola of iets soortgelijks.
Kortom steeds meer Amerikaanse of
althans meer westerse dingen en steeds
minder klassieke zaken uit het land zelf.
Wat te denken van de in vele variaties
verkrijgbare 'burgers' elk weer met een
buitenlands klinkende naam.
Hotdogs en Kentucky Fried Chicken
Verder - ook al zoiets nieuws - warme
worstjes, zelfs met de Duitse aanduiding
"Bratwurst'. Soms met een broodje erom
heen als een hotdog. En hierbij de stelli
ge verzekering dat het allemaal rundvlees
is en geen 'babi'. Beslist geen varken,
soms zelfs met een tekening erbij, een
soort rond verkeersbord waarop een met
rode krassen doorgestreepte kop van een
varken...
Allemaal wel curieus dit modernisme dat
westers is getint. Maar ergens hebben wij
ons wel zitten ergeren aan dat overal
afgebeelde plaatje met dat manneke met
bril en puntbaard, die Colonel Sanders
van de Kentucky Fried Chicken. In die
nieuwe snackrestaurants die helemaal
niet passen in de oude traditie, en waar
vele jongeren zaten te eten. Waarom
toch, vroegen wij ons af. Was er niet
reeds eeuwen lang in dat land zoiets als
overheerlijke ayam panggang. En waar
om moet nu die ayam plotseling Kentucky
Fried zijn?
Tidak ada...
En dit allemaal als oudgast zo beden
kend, wilden we maar graag gewoon een
glas tjendol drinken en daarbij een echte
ouderwetse lemper eten. U weet wel,
zo'n drankje van Javaanse suiker en san
ten met glibbertjes en daarbij zo'n in
pisangblad verpakte kroket van ketan of
kleefrijst met pittig gekruide gelige vulling
erin.
We maakten onze wens kenbaar in zo'n
moderne tent met swingmuziek op de
achtergrond en volle tafeltjes waar veel
jongeren zaten met spijkerbroeken en -
rokken en met die moderne niet erg venti
lerende schoenen met kangaroes en
andere beesten erop.
De lieftallige jongedame achter de coun
ter vroeg ons verzoek te herhalen: lemper
en tjendol (je schrijft nu cendol). En toen
zij begreep wat wij zochten was het:
'Ooh, maaf, disini cendol dan lemper
tidak ada' (O sorry, dat verkopen wij hier
niet). En ze vertelde ons, vriendelijk, waar
elders in de stad dat lekkers 'berangkali'
(misschien) wel verkocht werd.
We zijn toen maar een beetje verdrietig
verder gegaan...
Wat? Als oudgast nü nog voor 't eerst
weer terug naar Indonesië?
Ja, Indonesië en vooral Java en Sumatra
gaan erg veranderen. Natuurlijk niet het
prachtige landschap buiten de grotere
plaatsen. Als Nederlander- van- toen zul
je nog veel herkennen, maar toch gaat
ook dat wat afnemen.
Ben je nog niet teruggeweest en zou je
dat wèl mogen van zowel de dokter als
de portemonnee, ga er dan zo spoedig
mogelijk heen. Hoeft niet met een reisge
zelschap van jonge landgenoten die na
Kenia of Mexico dan ook eens 'Indonesië
gaan doen'. Je kunt gewoon vliegtickets
kopen: in Moesson staan soms voordeli
ge flights aangeboden. Je reist dan
geheel zelfstandig, en verder reis je
goedkoop, gerieflijk en privé met de trein
of met de 'travel', oftewel particuliere ver-
voersservice.
En waar logeren? Niet in de zoveel- ster
ren- hotels, maar bij de adressen uit de
Moesson- logeeradressenlijst. Zorg datje
al vanuit Holland bij zo'n adres op de
plaats van aankomst voor de eerste drie
nachten een onderkomen hebt. Daarna is
het reizen kinderspel en erg prettig. Hoe
langer je dan op deze voordelige wijze
verder reist, hoe eerder je je vliegticket
hebt terugverdiend.
Ik ken nu nog helaas veel oudgasten die
gezond zijn en de reis naar de Oost kun
nen betalen, maar die niet terug durven,
want ze hebben nog zulke heerlijke oude
herinneringen...
Deze mensen zijn mijns inziens niet vrij.
Ze dwingen zichzelf niet eens terug te
gaan nu het nog kan.
Indonesië met land en volk terugzien is
iets heerlijks. Het is bovendien gegaran
deerd heel bevrijdend. Maar je moet wel
gauw gaan, want Indonesië gaat snel ver
anderen. Het is maar een weet!
Tegenwoordig iets heel normaals; de veranderende maatschappij in het moderne Indonesië vertoont zich ook
heel duidelijk op dit beeld van een receptie met koud buffet
14
