BEZOEK MALANG O-JAVA
stonden er in die tijd nog niet.
De zenders, waaronder die in Soeka-
boemi, hadden naast de centraal verzorg
de programma's ook een sociale functie
voor de directe omgeving. Via luisterpro
gramma's werden de mensen in het
Soekaboemische op de hoogte gehouden
vanuit de 'studio' op de achtergalerij van
evenementen en actualiteiten in hun
directe omgeving. Ten bate van de
Soekaboemische Opvoedings Gestichten
(SOG) werd er jaarlijks een bazaar geor
ganiseerd, waarbij op ons achtererf de
harmonie van het SOG stond opgesteld.
De directeur hield een toespraak, gevolgd
door toespraken door de jongste en oud
ste kinderen van het meisjeshuis en het
jongenshuis. De muziek deed de rest.
Op oudejaarsavond werden lotingen ge
houden, live op de 'belakan', met goede
ren beschikbaar gesteld door de midden
stand en de leden. Zoals bijvoorbeeld
moerbijen-op-brandewijn door Boerderij
Cramer, eten door Café-restaurant
Wijmer, grammofoonplaten door Leichel,
roomboter van modelboerderij Swaga,
drukwerk van de Soekaboemische Snel
persdrukkerij, enz. Sportevenementen
van o.a. de Soekaboemische Voetbal
bond met aangesloten verenigingen
P.V.C., K.V.C., Y.M.A., V.V.S., V.V.B.; de
Soekaboemische Tennisclub Parantos,
de West Preanger Wedloop Sociëteit en
de Soekaboemische Kegelbond kregen
de tijdige vooraankondigingen.
Om half drie hield de middaguitzending
op en een enkele keer kwam dan vanuit
de Djampangs een telefoontje of er niet
nog een uurtje kon worden uitgezonden
in verband met een voortzetting van een
gezellig samenzijn. Op mijn tiende jaar
ging ik als 'disc-jockey' geheel zelfstandig
plaatjes draaien, meestal van het populai
re genre: Louis Davids, Speenhof, enz.
De beloning kwam meestal dezelfde mid
dag in de vorm van een taart van Huize
Schuttevaer van de familie Hofstee (met
telefoon no. 3). Mijn vader kwam meestal
's avonds pas laat thuis en zodoende
werd mij al vroeg enige kennis bijge
bracht van de bediening van de zender.
De zender vertoonde in die tijd nogal
eens mankementen. In de uren dat er
geen muziek werd doorgegeven, bestond
de mogelijkheid met de technische dienst
in Batavia contact op te nemen. Vele
langdurige gesprekken werden dan
gevoerd tussen mijn vader en ir. de Haas
om de problemen op te lossen.
Aangezien het vrienden waren, werden
deze gesprekken niet zonder humor
gevoerd. Eén van de gesprekken is,
doordat de zender in Buitenzorg niet was
uitgeschakeld, de ether ingezonden.
Hierop is een brief gekomen van gouver
neur-generaal jhr. mr. B.C. de Jonge,
waarin hij schreef zich kostelijk geamu
seerd te hebben, maar toch verzocht om
voortaan enige zorgvuldigheid te be
trachten. Indien de telefonische begelei
ding bij de reparatie geen baat had, dan
werd de zender op de achterbank van de
Rugby of Essex met linnen kap geplaatst,
en door wind en regen naar het Konings
plein gereden, voor de benodigde repa
ratie door deskundigen.
Op 25 maart 1933 werd in Soekaboemi
een feestelijke samenkomst georgani
seerd in de Sociëteit Soekamanah ter
gelegenheid van de inbedrijfstelling van
een nieuwe zender. Daarnaast werd
gevierd dat de honderdste abonnee zich
had ingeschreven. De maandelijkse con
tributie bedroeg 1,10 per maand. Van
de totale opbrengst van ƒ110,- inde
maand werd acht tot tien uur per dag een
volwaardig radioprogramma de ether
ingezonden.
In 1934 begon de Nederlands-Indische
Radio Omroep Maatschappij (de NIROM)
met uitzendingen in het toenmalig Neder-
lands-lndië. Voor de radiobezitter werd
een verplichte bijdrage vastgesteld van
15,- per jaar. De PTT zag toe op het
nakomen van deze verplichting van de
burger: dat deze inkomsten uitsluitend en
alléén ten goede kwamen van de rege
ringszender, de NIROM.
In 1935 deed de NIROM-zender aan de
Tjikoleweg haar intrede, hetgeen de aan
loop werd tot het inbedrijfstellen van een
krachtige zender met een grote draag
wijdte aan het Koningsplein door de BRV
De bezitters van verouderde toestellen
waren in Soekaboemi en in de directe
omgeving van de paraplu van de
steunzender aan de Boenoetweg niet in
staat deze NIROM-zender te ontvangen.
Maar de radiobezitters werden wel ver
plicht hun omroepcontributie te betalen.
Als mijn vader in de gaten kreeg dat de
heer Oosten van de PTT aan het controle
ren was of een claim terecht was, werd
het volume van de BRV- zender zwaar
geknepen om de PTT om de tuin te lei
den. Het was toen 'to be or not to be'
vanwege de overmacht van de overheid.
De problemen stapelden zich op en de
radioamateurs moesten tenslotte het
hoofd in de schoot werpen: het was een
ongelijke strijd.
Dankzij de initiatieven van radioamateurs
en het bedrijfsleven is de ontwikkeling
van een radiobestel voordat de NIROM in
de lucht kwam, tot stand gekomen door
enthousiasme, doorzettingsvermogen en
bovenal deskundigheid op radiogebied.
Na de capitulatie van Japan in augustus
1945 werd de NIROM met de rijksvoor-
lichters de enige 'zaligmakende' omroep
in Indië en deze 'jongere' generatie heeft
een belangrijk stempel gedrukt op de
informatie over de gebeurtenissen in de
koloniale samenleving.
In de staatsgeschiedschrijving Het
Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede
Wereldoorlog van dr. Lou de Jong staat
vermeld op pagina 98: 'In '34 begon
voorts een 'particuliere' (aanhalings
tekens van G.J.) onderneming: de n.v.
Nederlands-Indische Radio Omroep
Maatschappij met eigen uitzendingen.
Anders dan in Nederland, moest wie luis
teren wilde (ook diegenen die niet luiste
ren wilde G.J.), in Indië van meet af aan
luistergeld betalen'.
Aan nodige zorgvuldigheid heeft het in
alle opzichten bij deze geschiedschrijving
ontbroken, het wetenschappelijke gehalte
van deel 11 a staat ter discussie.
(advertenties)
Logeer bij een Balinees - Nederlands gezin in Bali
"Cempaka Bali Guest House"
Jalan Iman Bonjol No.599 KUTA
P.O. Box 3337, Denpasar 80033, Bali
Grote luxe kamers met A.C. en privé waranda, eigen
toilet, w/k bad en douche, TV en privé koffiezetapp.
Groot zwembad in tropische tuin. Rustige omgeving
10 Min. lopen van Kuta-strand, honderden winkels
en restaurants. US$ 35.- dubbel US$ 30 - enkel,
incl. ontbijt, service en belasting.
Vrij vervoer van en naar vliegveld. Al Uw tours kun
nen wij verzorgen via ons eigen reisbureau.
Informatie: Marina Purwa tel: 0062 361 753174
751517 fax: 0062 361 752777 1 754934
In Ned.: Ben Urich, v. Mertenstr. 120, 2518 TJ Den
Haag tel: 070 3107 331
fax: 070 3609 997
Verhuur auto/minibus met AC en erv. chauffeur
incl. benzine RP 100.000 p.dg.
excl. benzine RP 80.000 p.dg.
Afhalen van vliegveld op Java/Bali mogelijk.
Tevens aangeboden logies met ontbijt of vol.
pens. in Hotel Emma.
Inl. Mw.Trees Waroka (Ned.spr.),
JI.Trunojoyo 21, Malang.
Tel./fax 0341-63198.
20
