Te koop gevraagd
r:
van levering van produkten en herendien
sten ter bevrediging van de bouwwoede
van vorsten en edelen op Midden-Java.
Uit Achter-lndië zijn uit de Middeleeuwen
berichten over verarming der lagere klas
sen door de bouwbedrijvigheid der heers
ende klasse bekend. Ik vind deze derde
veronderstelling daarom even geloof
waardig als de tweede.
Tempels op Oost-Java
Terwijl de tempelbouw op Midden-Java
tegen het einde van de 10e eeuw blijk
baar aanzienlijk verminderd of geëindigd
is, werd de bouwbedrijvigheid op Oost-
Java groter. De verklaring is vermoede
lijk, zoals boven gesteld is, een verschui
ving van centra van staatkundige macht
en beschaving van Midden- naar Oost-
Java en het ontstaan van nieuwe, bloei
ende vorstendommen op Oost-Java,
zoals Daha bij Kediri, Singosari en
Modjopaït. De letterkunde, bouwkunst en
andere cultuuruitingen zijn daar opge
bloeid en er is een groot aantal
Hindoeïstische en Boeddhistische heilig
dommen gebouwd. Ook daar zijn de
meeste Hindoe-Javaanse bouwwerken
na de islamisering vervallen en hebben
eerst de
Nederlands-Indische en daarna de
Indonesische regeringsinstanties kundig
restauratie en herbouw laten verrichten.
Er bestaat opvallend verschil tussen de
bouwstijlen en bouwwijzen op Midden- en
Oost-Java. Beide hebben bijzonder
mooie resultaten opgeleverd. De verschil
len zijn onder meer de volgende:
Verschillen bouwstijlen Midden- en Oost-Java
Midden-Java
Oost-Java
-overwegend
-overwegend
klipstapelbouw
baksteenbouw
-brede, massale
-slanke, spitse vormen
vormen
-geen
-overhangende kroon
overhangende
lijsten of dakvormen
daken
-streng
-onregelmatige
regelmatige
rangschikking
rangschikking
van gebouwen
van gebouwen
in groepen
in groepen
-hoofdtempel
-hoofdtempel
centraal
niet centraal
-diepe sierreliëfs
-vlakke sierreliëfs
-reliëfstijl
-reliëfstijl
overwegend
overwegend
Voor-Indisch
Indonesisch, o.m.
wajangfiguren uit
Indonesische
dramakunst
-godsbeelden tal
-mensbeelden
rijker dan beelden
voorgesteld
van vorsten
talrijker dan
als god
godsbeelden
Kortom, de bouwkunst op Oost-Java
heeft meer typisch Indonesische trekken
en minder Voor-Indische trekken dan die
op Midden-Java.
De meeste gerestaureerde of herbouwde
tempels dragen zowel Hindoeïstische als
Boeddhistische kenmerken en zijn ver
spreid over de omgeving van Malang.
Voorbeelden zijn de tjandi's van het rijk
Singosari, genaamd Jawi, Kidal, Jago en
Singosari, en de tjandi's in de omgeving
van Modjokerto en Trowulan, waar twee
musea aan de plaatselijke Hindoe-
Javaanse kunst zijn gewijd.
De tempelbouw op Bali toont duidelijke
overeenkomsten met de kunst op Oost-
Java en heeft zijn ontwikkeling voortge
zet, nadat op Oost-Java de islamisering
de bouwbedrijvigheid heeft stil-
gelegd.
door verzamelaar schilderijen uit
Ned.-lndië van o.a.
G.P. Adolfs, Frits Ohl,
P.A.J. Moojen, W. v.d. Does,
Jan Frank, H. van Velthuysen,
A. Breetvelt en anderen.
Tel. 01829-3492
25
