REEDOM l's d>1 GLORY OF ANY NATION.
INDONESIA INDONESIANS/
Indonesia in wording
Foto's van Cas Oorthuys en Charles Breijer 1 947-1 949
m
'Een meerderheid van het KNIP (Komite
Nasional Indonesia Pusat) is tegen de
diplomatieke koers van het kabinet
Sjahrir. Soekarno en Hatta moeten met
aftreden dreigen. Dan gaat de vergade
ring overstag en kan Linggadjati onderte
kend worden. In de praktijk kampt de
Republiek met grote verdeeldheid. Het
leger en de strijdgroepen zijn in wezen
tegen het akkoord van Linggadjati. het
maakt de situatie tot een potentieel kruit
vat.'
Aldus het onderschrift bij een foto van
een jonge Indonesische vrouw, een
afgevaardigde van het KNIP, het voorlo
pige parlement van de Republiek, in
1947. De foto is te zien op de tentoonstel
ling over twee Nederlandse fotografen,
Cas Oorthuys en Charles Breijer, die
momenteel te bezichtigen is het Museum
voor Volkenkunde in Rotterdam. De foto
en het onderschrift maken meteen twee
dingen duidelijk. In de eerste plaats dat er
op de expositie aandacht is voor
ontwikkelingen in het gebied van de
Republiek. En in de tweede plaats dat de
uitstekende begeleidende teksten en
onderschriften (Liane van der Linden?)
een genuanceerd beeld geven van de
dekolonisatie. Dat maakt deze expositie
boeiend en informatief. Maar wie zijn
deze twee fotografen? En hoe zagen zij
de ontwikkelingen in die periode?
Cas Oorthuys
Cas Oorthuys (1909-1975) reisde in
opdracht van het persbureau ABC-Press
en de Amsterdamse uitgeverij Contact in
januari naar Indonesië. Hij had de
opdracht gekregen een beeld te geven
'van het Indonesische volk, dat door de
merdeka-gedachte aangeraakt, streeft
naar de verwezenlijking van een eigen
staatsvorm'. Dat was voor die tijd een
zeer progressief standpunt. Oorthuys had
sympathie voor het Indonesische
onafhankelijkheidsstreven en begrip voor
het feit dat die onafhankelijkheid niet zon
der strijd kon worden bereikt. Dat ver
klaart waarom hij de Indonesische kant
van het verhaal wilde laten zien.
Oorthuys maakte tijdens zijn twee maan
den durende bezoek meer dan 2.000
foto's. In de eerste dagen na zijn aan
komst volgde hij in Djakarta de bespre
kingen tussen Schermerhorn, voorzitter
van de commissie-generaal voor Neder-
lands-lndië en luitenant gouverneur-
generaal Van Mook met Sjahrir, voorzitter
van het Republikeinse kabinet. Op straat
fotografeerde hij de inwoners van de
stad, getekend door honger en armoede
maar ook door revolutionair elan en
zelfbewustzijn.
In februari bezocht Oorthuys de
Nederlandse troepen langs de demarca
tielijn, die de door de Nederlanders
gecontroleerde gebieden scheidde van
Republikeins gebied. In het
Republikeinse centrum Djocjakarta
fotografeerde hij de parate Republikeinse
troepen, de fierheid van Indonesische
studenten en talloze nationalistische affi
ches. Maar Oorthuys had vooral een
scherp oog voor het Indonesische volk,
dat zich inzette voor de opbouw van hun
eigen staat, in de fabrieken, op de rijstvel
den, op school en in de vergaderzaal.
Terug in Nederland stelde hij het foto
boek Een staat in wording samen, waar
voor Albert de la Court de tekst schreef.
Het boek trok in 1947 de aandacht, niet
alleen door de onverholen steunbetuiging
aan de Republikeinse zaak, maar ook
door de voor die tijd bijzondere lay-out.
'Het zou een ramp voor Nederland zijn',
26
