MOESSON VERHUIST
BIJ DE VOORPLAAT
Indië en Indisch
Een oude foto van een Indische familie voor de voorgalerij van
hun huis in Poerwodadi (Midden-Java). De foto, waarschijnlijk
uit 1907 of 1908, komt uit de schoenendoos van mijn oma. Het
is de familie Raimond, de naam Th. Raimond jr. is nog net
zichtbaar op het naambordje links. Een Indische familie in hun
Indische wereld, op de foto vastgelegd.
De woorden Indië en Indisch zijn voor veel Nederlanders altijd
een beetje abracadabra gebleven. Indië en Indonesië, Indisch en
Indonesisch, Indo's, totoks en inlanders, het is allemaal maar
ingewikkeld. Helemaal onbegrijpelijk is het niet, er zijn immers
nogal wat varianten van Indië in omloop. Zo kennen we naast
een (Nederlands) Oost-Indië een West-Indië, een Voor-Indië en
een Achter-Indië, en natuurlijk een Brits-Indië. Verder zijn er
Indiërs, maar die wonen dan weer in India. Ook de benamingen
voor de bevolkingsgroepen in het voormalige Indië -
Nederlands-Indië wel te verstaan - maken het er niet
overzichtelijker op. Daar onderscheidde men Europeanen,
Vreemde Oosterlingen en Inlanders of Inheemsen. Japanners
rekende men echter weer tot de Europeanen, ze waren blijkbaar
minder vreemd dan de echte Vreemde Oosterlingen: Arabieren
en Chinezen. Maar voor menigeen is het grootste struikelblok
een eenvoudige woordje: Indisch.
Dit jaar is het op 15 augustus 1995 vijftig jaar geleden dat er
een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar ook
beleeft Moesson, het enige Indische tijdschrift ter wereld zijn
veertigste jaargang. Vijftig jaar na de oorlog en veertig jaar een
Indisch tijdschrift. Met de kennis over Indië en de Indische
gemeenschap in Nederland zou het wel los moeten lopen. Dat
was in de jaren vijftig wel anders. Maar dat lijkt alweer ver
weg. Een vraag als 'Waar heeft u zo goed Nederlands leren
spreken?' ('Nou gewoon, op de boot hiernaartoe', zei mijn oom
alti jd met een grijns. 'Goh, meneer wat knap') zul je tegen
woordig niet veel meer horen. Er is veel ten goede veranderd.
Maar soms slaat de schrik je om het hart als je weer een misser
onder ogen krijgt. Vooral als mensen de fout ingaan die door
hun beroep beter zouden moeten weten èn die beter hadden
kunnen weten. Onlangs kwam eindelijk het nieuwe fraude
bestendige Nederlandse paspoort uit. En inderdaad, het zal niet
meevallen om dit paspoort, barstensvol uitgekiende grafische
trucjes en pietepeuterige nieuwigheidjes, na te maken. De
vreugde over dit nieuwe paspoort was van korte duur. Want wat
bleek? In het nieuwe paspoort staat dat het Koninkrijk der
Nederlanden, alleen Nederland en de Nederlandse Antillen
omvat. Men vergat Aruba te vermelden, dat sinds de invoering
van de status aparte een afzonderlijk onderdeel van het konink
rijk is. Aruba stond op zijn kop en dat haalde de voorpagina van
de landelijke kranten. 'Wat een sufferds', dacht ik toen het
bericht op televisie kwam. 'Komt er eindelijk een nieuw pas
poort, is het nog niet goed'. Intussen begreep ik ook dat in het
nieuwe paspoort in zevenmijls laarzen door de geschiedenis van
Nederland wordt gewandeld. En dat de teksten bovendien zijn
voorzien van leuke en leerzame illustraties, zodat je je niet
meer hoeft te vervelen als je op Schiphol op je vliegtuig wacht.
Snel lezen om te kijken wat ze ervan gemaakt hebben.
Je voelt de bui al hangen, want wat lees ik op pagina 20:
'E. Douwes Dekker (Multatuli) vestigde in de roman 'Max
Havelaar' de aandacht op de uitbuiting van de Indische bevol
king.'
Helemaal fout. Eigenlijk dubbele fout, want niet alleen is de
betekenis van het woord Indisch de schrijver blijkbaar onbe
kend, ook de Havelaar is aan hem (of haar) voorbij gegaan.
Daarin maakt Multatuli zich erg druk over het lot van de
Javaan.
Maar deze keer geen boze vertegenwoordigers van de Indische
gemeenschap in het journaal, geen ambtenaar voor de camera
(met valse snor, bril en pruik) die bekent dat hij eigenlijk een
domoor is. Geen excuses, geen uitleg, geen boze brieven, geen
rectificatie. Niet eens een kort berichtje in de krant ('Boze
menigte sluit ambtenaar op in archiefkast'). Niets.
Vandaag gaat er alsnog een brief uit. En die boze menigte hou
den we als stok achter de deur.
Mark Loderichs
In verband met de eerder aangekondigde verhuizing van
Moesson is de redactie vanaf 20 maart a.s. gesloten. Vanaf 1
april kunt u ons weer bereiken op ons nieuwe adres:
BERGSTRAAT 27
3811 NE AMERSFOORT
tel. 033 -611 611
fax. 033 - 655 208
BOEKHANDEL MOESSON wordt m.i.v. 1 mei tot nader
bericht gesloten. In Amersfoort wordt naar een mogelijkheid
uitgekeken om de boekhandel als verzendhuis opnieuw op te
zetten Maakt u dus nu gebruik van de grote uitverkoop in
onze boekhandel gedurende de maand april, in Den Haag.
Het INDISCH FAMILIE ARCHIEF verhuist OOK per 1
mei ook naar Amersfoort. Over de nieuwe openingstijden
e.d. zal in een volgende Moesson worden bericht.
Het nieuwe adres van het INDISCH WETENSCHAPPE
LIJK INSTITUUT (IWI) is op dit moment nog niet
bekend, maar verhuist niet mee naar Amersfoort, en is vanaf
1 april niet meer te bereiken op het oude telefoonnummer.
Tot nader bericht zal het tijdelijke telefoonnummer van het
IWI per 1 april zijn: 070 - 354 09 44 (Stichting Tong Tong).
Als gevolg van de omstandigheden is het mogelijk dat de
Moesson van april iets later verschijnt dan de 15e. Wij hopen
dat u begrip heeft voor de situatie.
2
