-Een J—|oll ands meisje, altijd Indisch geble
Fried Nieuwenhuys-van Bommel
leven
Door Lilian Ducelle
Uit de doos met zuinig bewaarde kains
haalde ik het in vloeipapier gerolde wand
kleed. Hoe lang alweer geleden dat je het
me gaf Fried, 24 jaar, 25 jaar? Eén van je
op. Maar nu, om onnaspeurlijke reden,
keek ik in de doos en ontdekte het wand
kleed. Toch ophangen, dacht ik en maak
te een plaatsje aan de muur vrij. Toen
met vruchtbomen, bougainville, melati,
katja piring. Honden en katten, tjitjaks,
kadals, duiven. Bedienden die inwoonden
of 's middags naar hun eigen huis gingen.
Indisch leven met Indische gewoonten.
Wordt een Hollands kind dan vanzelf
Indisch of is er nog wat anders voor
nodig?
Wonderlijk dat er eens een tijd is geweest
dat twee mensen elkaar vonden omdat
ze voor elkaar bestemd waren. En ble
ven, in voor en tegenspoed, hun hele
leven lang, tot de dood hen zou scheiden.
Frieda van Bommel leerde Rob
Nieuwenhuys in Semarang kennen waar
hij in de militie zat. Oorspronkelijk kwam
Rob uit Batavia waar zijn vader directeur
was van Hotel des Indes. Na de KW3 stu
deerde hij in Nederland Indisch Recht en
Literatuur, Ma Nieuwenhuys wilde niet in
Nederland blijven, te koud vond ze. Om
maar een reden te noemen. Hoe dan
ook, als de Voorzienigheid je geluk
bepaald heeft, brengt het lotje naar de
juiste plek: Semarang. Rob werd op slag
verliefd op Fried. Waarop?
'Ze straalde altijd, haar ogen, haar manier
van praten en doen. Ze was zo haloes,
hoe moet ik het zeggen...'
Ze trouwden en Fried kreeg een Indische
schoonmoeder van wie ze veel leerde en
accepteerde. Onder andere dat wat voor
Hollanders alleen bijgeloof was, in de
Indische wereld een belangrijk aspect
was. Wat ma Nieuwenhuys voorzag
kwam altijd uit.
inzendingen voor de borduurwedstrijd op
de Pasar Malam in de Houtrusthallen.
Opgave: Kembang Sepatoe, vrij bordu
ren. Je zond er twee in, een lichte met
heldere kleuren en deze die je na de ten
toonstelling aan mij gaf. Rode kembang
sepatoe (de Afrikaanse met die lange
stamper die meestal in de pagars groei
de) met een tak bijna uitgebloeide witte
rozen, op een zwarte achtergrond. Erg
mooi, maar schemerig-triest, zo afwijkend
van je andere werk. Mijn geringe woon
ruimte de laatste jaren bood geen plaats
je voor je wandkleed, daarom rolde ik het
ging de telefoon. Rob zei: 'Ik kom je zeg
gen dat Fried gisteren is overleden'. Het
was 24 februari.
Frieda van Bommel werd in 1910 in
Gombong (Midden-Java) geboren.
Hollandse ouders, jong getrouwd, naar
Indië gegaan omdat er in Nederland geen
werk was voor een onderwijzer. In
Gombong wel. Een Hollands gezinnetje,
rustig bestaan, pa onderwijzer, twee
dochtertjes Fried en Riet. Zo groeiden
duizenden totok-kinderen op in het
Indische leven. Huis met een groot erf
Grofheid, hardheid, dingen die ze lelijk of
onnatuurlijk vond, accepteerde Fried
nooit. Daarin bleef ze consequent. 'Ik heb
het er soms moeilijk mee gehad,' zegt
Rob op zijn bekende quasi verongelijkte
toon die hij zo geraffineerd kan laten
overgaan in een van volle tevredenheid
met de gang van zaken. 'Fried heeft altijd
gelijk, het komt altijd beter uit als zij aan
geeft zoals zij het wil. Daarom laat ik haar
ook alles lezen wat ik schrijf. Dat doet ze
sowieso, want ik heb de gewoonte alles
te schrijven, zij typt mijn werk over'.
(Tegenwoordig heeft Rob een computer
waar hij niet meer buiten kan).
In 1954 (Tjalie en ik waren net in
26
