Z ij die zonder zonden zijn
door Nellie Haberland
'Degene, die zonder zonde is werpe de
eerste steen'.
Op de televisie zie je de in Peking ter
dood veroordeelden, jonge gezichten,
bijna nog kindergezichten; mannen, vrou
wen, jongens, meisjes. Hun armen wor
den naar achter toe omhoog getrokken,
hun hoofden naar beneden gedrukt. Ik
zou het willen uitschreeuwen, mijn hele
machteloze woede en ontzetting er uit
willen gillen!
Waar blijft nu het orkaanachtige gebrul uit
vertwijfeling van de doorsnee burger?
Waar blijft de aardbeving, die golven van
verontwaardiging en woede omhoog doet
slaan. Die de aarde uit elkaar laat bar
sten.
Inplaats daarvan loopt vandaag op de
AVUS, de grote autoweg in Berlijn, een
demonstrerende menigte tegen een door
de senaat aangekondigde snelheidsbe
perking! De verontwaardigde en de zich
in zijn rechten beknot voelende burger
komt in opstand! Hij weert zich tegen het
hem aangedane onrecht!
Een kleine groep van hooguit vijftig men
sen staat voor het Chinese consulaat. De
meesten huilen.
Televisiebeelden van de rechters in
Peking; ook zij zijn nog erg jong, mannen
in uniform. Wat denken zij, die in zo'n ijl
tempo een doodsoordeel uitspreken?
Hoe aanmatigend moet een mens zijn om
de eerste steen te werpen! Hoe aanmati
gend zo'n oordeel uit te spreken, die een
einde maakt aan een mensenleven! Ze
doden niet uit woede, ze doden uit over
tuiging en uit angst! Geloven ze werkelijk
aan de juistheid van hun oordeel?
Worden ze niet toch geplaagd door twijfel
aan zichzelf? Hoe groot moet die angst
niet zijn, die tot zo'n gehoorzaamheid,
zo'n aanpassing leidt!
Deng Xiaoping: 'Een miljoen mensen kan
in China een heel klein getal betekenen.'
De handelsbetrekkingen met China wor
den niet verbroken. Diplomaten en verte
genwoordigers van handel en industrie
leveren ware kunststukjes in woordacro-
batiek, te vergelijken met het bewijs dat
twee een oneven getal is.
Andere beelden op de tv: Iran, het hyste
rische verdriet om Khomeiny's dood.
Donkere gezichten, voor het merendeel
van mannen, hier en daar een in de zwar
te doek gehulde vrouwengezicht.
Geloven zij zelf in hun verdriet? Is het
niet eerder zo, dat ze verdriet moeten
uiten uit angst voor de gevolgen bij het
ontbreken ervan?
Angst als het principe van macht.
De gezanten worden weer naar Iran
gestuurd, na Khomeiny's dood, alsof zijn
dood automatisch de herinvoering van
democratie tot gevolg heeft! Je moet wel
zorgen er snel bij te zijn, anders zijn de
anderen je voor! Je moet de handelsbe
trekkingen aanknopen zolang de prijs nog
gunstig is: Hebzucht als principe van de
macht.
Zijn niet ook de verstoring van het milieu,
de vivisektie met dieren, de in nauwe
kooien en stallen plaatsvindende
vleesfokkerijen, het genadeloos uitroeien
van planten en dieren, zijn deze niet een
bewijs daarvoor, dat de mens het zonder
het uitoefenen en het misbruiken van
macht op andere levenswezen ten eigen
bate niet in staat is te leven?
En toch...we hebben de glasnost in
Rusland, het afbreken van de grensver-
sperringen in Hongarije, het openbare
eerherstel van Nagy...
Hoewel men doden niet meer tot leven
kan wekken...
Het macabere beeld van zijn laarzen, die
nog gaaf aan zijn vleesloze botten hin
gen, 'zeig' her deine Füsse, zeig' her
deine Schuh', dacht ik toen ik dat zag,
een kinderrijmpje, dat de kinderen vroe
ger toen ze nog klein waren vaak bij een
spelletje zongen.
De meeste mensen die macht hebben
over anderen geloven werkelijk dat ze
een verantwoordelijke taak hebben, ze
verwisselen het dragen van verantwoor
delijkheid met het uitoefenen van macht.
Gij zult geen macht uitoefenen over uw
naaste, noch...
Moet het eerste gebod misschien zo lui
den? Of is het beter, daar tenslotte angst
een principe van de macht is, te zeggen,
gij zult geen angst hebben voor uw naas
te, noch moogt gij uw naaste angst inboe
zemen?
Kan men überhaupt vermijden macht uit
te oefenen? Is het gewone dagelijkse
leven er niet vol van? Hoe vaak heeft zij
zelf niet macht uitgeoefend, zonder dat
ze het wou, uit haar gevoel van verant
woordelijkheid, in elk geval probeert ze
zich daarmee te verontschuldigen, het
niet gewild te hebben. Ze heeft macht uit
geoefend op de meest weerloze van
allen, op haar eigen kinderen! Juist
omdat men van zijn kinderen houdt, zich
voor hen verantwoordelijk voelt, oefent
men macht op hen uit, daarbij hun angst
je liefde te verliezen misbruikend.
Nooit, nooit, dat had ze zich beloofd, nee,
gezworen, wilde ze haar kinderen tiranni-
seren; hadden zij alle drie, haar broers,
haar zussen en zijzelf te zeer geleden
onder de tirannie van hun vader, die tot
aan de grens van geestelijke verminking
ging.
Hoe had ze zichzelf gehaat wanneer ze
de kinderen toegebruld had, of door
elkaar geschud, hen daarbij beslist angst
inboezemend. Geslagen heeft ze hen
niet, in elk geval niet echt; een paar keer
in woede, er echter voor zorg dragend
niet echt te treffen of pijn te doen en het
dadelijk berouwend, zich bij hen
verontschuldigend, maar ze heeft hen
vaak met woorden gegeseld, in haar
woede, angst of teleurstelling.
Angst was haar sterkste drijfveer, angst
en onzekerheid. Angst om haar kinderen,
vooral bij de oudste was deze angst heel
sterk. Ze had zich ten opzichte van hem
nooit zeker gevoeld. Hij was een gevoelig
kind, dat zijn jongere broertje als concur
rent gevoeld had. Enerzijds was ze er
steeds bang voor geweest hem te kwet
sen, anderzijds dat hij misbruik maakte
van haar angst en onzekerheid en daar
om wat strenger zijn misschien beter voor
hem was.
Deze onzekerheid, het gevoel dat haar
ingaf dit kind aan te moedigen en zijn
zelfvertrouwen te versterken en haar ver
stand dat haar ried het kind niet te zeer in
de watten te leggen, opdat het niet afhan
kelijk zou worden van haar bescherming.
Haar onzekerheid was voor C. aanleiding
steeds van haar 'rin in die Kartoffeln,
'raus aus den Kartoffeln' te spreken wan
neer hij haar opvoedingsmethoden kriti
seerde, waardoor hij haar onzekerheid
alleen maar vergrootte. Haar ontbraken
ten ene male de wens èn de bereidheid
tot een consequente houding, daar haar
vader steeds met een ijzeren discipline
had geregeerd.
Het kind was zelf ook verscheurd,
bestond uit twee persoonlijkheden. Hoe
kon het ook anders, waar zijn ouders uit
twee zó verschillende culturen, jeugder
varingen en achtergronden afkomstig
waren. Zoiets bedenk je niet, als je met
elkaar trouwt en kinderen wilt hebben.
Hoe trots was ze geweest bij de geboorte
van de oudste; ze had gedacht de eerste
vrouw in de wereld te zijn die zo'n wonder
had volbracht! Het kind was de mooiste
baby, die ze ooit had gezien. Hij werd
een kind dat leed onder zijn bijna ziekelij
ke eerzucht in alles de beste te willen zijn
en onder zijn daarmee in tegenstelling
staande ontroerende onhandigheid en
onbeholpenheid die hem daarbij hinder-
52
