Inleiding tot het Indonesische theater (deel II)
--
door Ron Verburgt
Komedie Stamboel groep van Marie Oord. Staande M. Oord. Zittend v.l.n.r. Mv. Snellaers, Theo Mac Lennan en Nellie Houtzagers
Ludruk concentreert zich voornamelijk
rondom Surabaya in Oost-Java. Ook hier
wordt, behalve het afgesproken draai
boek, geen geschreven script gebruikt.
De voornaamste kracht van de voorstel
ling zit in de dialoog van de spelers. De
nogal melodramatische verhalen hebben
daarom vaak een speelse ondertoon
nodig in de vorm van clowns en dansers,
en mannen die vrouwenrollen spelen en
wiens werk wordt gezien als serieus amu
sement. De rol van deze mannen in vrou
wenrollen kan in dit geval niet vergeleken
worden met een soortgelijke rol in het
Westen, waar de spelers hun rol voortdu
rend in de 'komediesfeer' spelen.
Sandiwarahet populaire stadstheater
van West-Java, lijkt veel op ketoprak en
bevat ook het traditionele gamelanorkest.
De thema's zijn ontleend aan historische,
eigentijdse of zelfs wajangverhalen, of ze
combineren huiselijk melodrama met
acrobatiek en Oosterse vechtkunst. Zo'n
verhaal gaat bijvoorbeeld over een meisje
dat door een bandiet wordt ontvoerd,
maar gered wordt door haar geliefde. Of
over de poging van ouders om hun doch
ter voor geld uit te huwelijken, die wordt
verijdeld door haar liefde voor haar
dwaze bediende. Hier is er een parallel
met de westerse commedia dell'arte. Het
verhaal wordt gepresenteerd in dialogen,
en de taal is vaak het lokale Sundanees.
Vaak worden deze verhalen in de vorm
van gedanst toneel(spel) gebracht en is
de aankleding historisch Sundanees.
Dikwijls lijkt de structuur van dit soort
amusement op dat van het wajang
theater.
Lenong wordt voornamelijk opgevoerd in
het gebied rondom Jakarta en ook hier
wordt de Sundanese taal van West-Java
gebruikt alsook het befaw/dialect dat
terug gaat tot de tijd toen Jakarta nog
Batavia werd genoemd. Dit soort theater
wordt vaak in de open lucht gespeeld als
een vorm van straattoneel en dan zijn de
onderwerpen vaak actueel. Wanneer
lenong in een theater wordt gespeeld zit
er in de voorstelling vaak een mengeling
van oude Chinese variététheater en de
Westjavaanse tradities van het platteland
en lijkt dan op de operette of musical uit
het Westerse repertoire. Deze voorstellin
gen zijn veel minder formeel en serieus
van inhoud dan de andere volkstheaters
die hierboven genoemd zijn. De thema's
van de voorstellingen zijn vaak afgeleid
van de Westjavaanse folklore en, zoals
57
