Berlijnse
Weihnachten
door Nellie Haberland
41
Eigenlijk is in Duitsland
Heiligabend het allerbelang
rijkst, de avond van 24
december. Iedere familie heeft
er zijn eigen traditie: bij ons worden om
zes uur de kaarsen in de boom, die ook
tot het plafond moet reiken, aangestoken
en werden er vroeger cadeautjes uitge
deeld. Nu de kinderen allang het huis uit
zijn doen we niet meer aan 'Pescherung',
alleen mag ik ze nog een beetje verwen
nen met boeken, want boeken zijn echt
het enige waar je nooit genoeg van kunt
hebben! Tot nog toe waren de kinderen
met hun vriendinnen altijd bij ons, maar
dit jaar zouden ze bij de schoonfamilies
zijn, onze oudste was echter van plan
later op de avond met zijn vriendin en
haar dochter nog te komen om gezamen
lijk naar de 'Christmette', 's avonds om elf
uur te gaan.
Al enige jaren nodigen we een oude buur
vrouw uit, die werkelijk niemand heeft en
waar ik me een beetje om bekommer.
Deze vrouw, Frau Frölich, was vroeger
soliste bij het Rias-Kamerkoor en kent in
het Berlijnse muziek- en theaterleven jan
en alleman. Nog steeds gaat ze, hoewel
ze na een heupoperatie nauwelijks kan
lopen, met het openbaar vervoer naar alle
concerten van de Berliner Philharmoniker
en elk jaar naar de Festspiele in
Salzburg. Intussen is ze vijfentachtig jaar!
Dit jaar nu had ze eigenlijk ons willen uit
nodigen, maar we vonden een compro
mis: op haar kosten zouden we bij een
partyservice eten bestellen en dat bij ons
opdienen.
Sinds twee jaar woont mijn schoonmama
in een bejaardentehuis in Berlijn en van
zelfsprekend zou ze ook bij ons zijn gedu
rende de feestdagen. Nu was Oma, zoals
ik haar gemakshalve maar zal noemen,
nooit erg gelukkig met deze buurvrouw;
ze praat zoveel en alleen maar over
muziek, vond ze. Ik denk dat ze meer
bedoelde, dat ze aandacht tekort kwam
met Frau Fröhlich erbij. Oma is negentig!
Ik haalde eerst Oma af en nadat we haar
voor de boom hadden geïnstalleerd, ging
ik Frau Fröhlich afhalen. Toen we aan
kwamen was het Weihnachtsoratorium op
de radio net begonnen en Frau Fröhlich
zette dadelijk in 'Jauchzet, frohlocket'; ze
kent bijna alles uit het hoofd. Ondanks
haar hoge leeftijd heeft ze nog steeds
een volle, goedklinkende stem, die alleen
zo nu en dan afbreekt en dunnetjes
wordt. Ik kon aan Oma's gezicht zien dat
ze zich ergerde. Gelukkig kon Frau
Fröhlich tijdens het eten moeilijk meezin
gen met volle mond en was er zelfs een
gezellig gesprek mogelijk, waarbij Oma
uit haar schulp kroop.
Na het eten, we zaten weer bij kaarslicht
aan de boom, kwam onze oudste zoon
met aanhang. Het was voor het eerst dat
we de dochter van zijn vriendin ontmoet
ten, een beeld van een meisje, met een
heel zachte en verlegen stem sprekend,
kennelijk met een buitenlandse inslag.
Even voor half elf opperde ik dat we
moesten opstappen om naar de kerk te
gaan. De jongelui vertrokken dadelijk,
daar ze met de fiets waren, wij met Frau
Fröhlich - die vroeg of ze mee mocht en
dan kun je geen 'nee' zeggen - en Oma,
met de auto.
We hadden bijna tien minuten nodig om
Oma te bemantelen, te bemutsen en te
belaarzen en weer bijna tien minuten eer
we Frau Fröhlich, die zich werkelijk alleen
maar in een slakkentempo voortbeweegt,
de oprit af naar onze auto hadden
gebracht. Helaas waren we niet snugger
genoeg die beide tien minuten te laten
samenvallen! Oma zat al op haar plaats
in de auto, rechts voor, toen ik eindelijk
met Frau Fröhlich aankwam die we in de
auto moesten manoeuvreren, niet echt
eenvoudig bij een vierdeurs! We moesten
haar praktisch ruggelings op de achter
bank leggen en haar benen opvouwen,
waarna zij zich weer enigszins oprichtte
en scheef in de riemen hing. Ik hoorde
Oma mopperen, toen we eindelijk met
onze hondervijfenzeventig jaren extra last
wegreden. Ik had links van Frau Fröhlich
nog een piepklein plekje gevonden!
Mijn man reed tot vlak voor de kerktrap
en het uitladen van Frau Fröhlich was niet
minder moeilijk. Terwijl ik met haar bezig
was, begeleidde hij zijn moeder alvast
naar boven om daarna terug te komen en
mij met Frau Fröhlich te helpen. Ik kon
nadat zij in de kerk was snel naar boven
rennen en me bij het koor voegen, waarin
ik meezing. Mijn man had helaas Frau
Fröhlich naast Oma geplaatst, daarna
moest hij nog de auto wegzetten en vond
verder achterin naast de kinderen, die
intussen ook waren aangekomen, een
plaats. 'Moest Christoph nu uitgerekend
Frau Fröhlich naast mij neerzetten', mop
perde Oma later tegen mij, 'het was vre
selijk, ze heeft zo hard gezongen, ik kon
het niet meer verdragen!'
Nu is Christmette minder een godsdienst
dan wel een lofdienst, waarbij veel wordt
gezongen en Frau Fröhlich had natuurlijk
deze gelegenheid niet aan zich voorbij
laten gaan, ze zong uit volle borst mee!
Man en zoon konden zien hoe Oma
steeds verder met haar hoofd naar opzij
ging, weg van Frau Fröhlich, zodat ze
bijna bij haar buurman op schoot lag.
Nu moet ik er eerlijkheidshalve aan toe
voegen dat Oma zelf nóóit zingt, ten eer
ste omdat ze niet kan zingen, ten tweede
omdat ze zelfs als ze alleen maar praat
een krakende trompetachtige stem heeft
(niets tegen trompetten, ik vindt het
prachtig als ze goed bespeeld worden,
maar die kunst heeft Oma echt nooit
beheerst), laat staan als ze ermee zou
gaan zingen!
Enfin, zo hadden we Heiligabend toch tot
een goed einde gebracht. Frau Fröhlich
werd door mij naar huis gebracht, terwijl
mijn man dadelijk doorreed om Oma
naar huis te brengen.
De volgende dag, eerste Kerstdag, dat is
bij ons ook allang een traditie, gingen we
uit eten, samen met de kinderen. Dit keer
lieten onze jongste zoon en zijn vriendin
verstek gaan, maar de oudste met
vriendin en dochter die ook bij ons waren
blijven overnachten, kwamen mee en
Oma natuurlijk en dit keer ook Gudrun.
Gudrun komt uit hetzelfde dorp als mijn
man en was vroeger kind aan huis bij
hen. Nu woont ze in Gelsenkirchen en is
sinds een jaar weduwe. Kerst en Oud
en-Nieuw wilde ze in Berlijn vieren daar
ze, zoals ze zei, haar zoons met hun
families niet tot last wilde zijn.
Heiligabend hadden we haar niet mogen
uitnodigen van Oma. Dat is ook weer een
verhaal: Gudrun is een ontroerend lieve
en hartelijke vrouw met een paar enorme
platvoeten, figuurlijk gesproken, waar
mee ze zonder het te merken op lange of
korte tenen kan trappen en Oma hééft
lange tenen, soms met eksterogen erop
(letterlijk en figuurlijk). Nu had Gudrun
ooit, een tien jaar geleden, op die tenen
flink getrapt en dat had Oma haar nooit
vergeven. Wat er precies is voorgevallen
