PLANTEN UIT DE TROPEN
Brunfelsia calycina
DOOR NETTY SEIDER
Franciscea Bunga kamerin hari ini dan besok
Familie: Solanaceae Nachtschadeachtigen
De Brunfelsia is een kleine boom of
struik. Haar naam dankt ze aan de Duitse
arts, theoloog en botanicus Otto Brunfels
die in de zestiende eeuw leefde. In 1530
had hij als eerste een tekening van deze
plant in zijn boek staan. De lange
Indonesische naam Bunga kamerin hari
ini dan besok betekent: gisteren, vandaag
en morgen bloem. De bloemen verkleu
ren namelijk van paars naar rose en dan
naar wit in drie dagen tijd.
Er zijn dertig soorten van dit geslacht.
Ze komen oorspronkelijk uit
Midden- en Zuid-Amerka. In de
Antillen waar ze veel voorko
men dragen huwbare jonge
mensen, in het bijzonder de
meisjes, kransen van
Brunfelsiabloemen in het
haar.
In Brazilië haalt men uit
de wortels van de
Brunfelsia hopeana een
stof genaamd manicine.
Deze manicine gebruikt
men tegen slangenbeten.
De wortels van de
Brunfelsia hopeana noemt
men manacawortels.
Brunfelsia's worden een paar
meter hoog. De plant vertakt
zich vlak boven de grond en wordt
wel één meter breed. Omdat de groei
onregelmatig is, wordt ze door snoeien
in model gebracht. Het snoeien gebeurt
voorzichtig omdat de slapende knoppen
moeilijk uitlopen. Slapende knoppen, ook
wel adventieknoppen genoemd, zijn
knoppen die geen eindknoppen of oksel
knoppen zijn. Ze komen op alle delen van
de plant voor.
De donkergroene, leerachtige en lancet-
vormige bladeren staan dicht opeen en
verspreid aan de plant. Ze blijven het
hele jaar groen. Het blad is acht tot tien
centimeter lang, omgekeerd eirond en
spits. Bovenop is het blad glanzend en
aan de onderkant vaalgroen.
De grote vijftallige bloemen staan in klei
ne gedrongen trosjes bijeen. Ze zijn kort-
gesteeld en hebben een afgeplatte, zes
centimeter brede kroon met afgeronde
gegolfde kroonslippen. De twee lange en
twee korte meeldraden met helmknoppen
zijn binnen de kroonbuis aangehecht. De
vijfbladige lichtgroene kelk is kaal en
opgeblazen.
Brunfelsia
Kelk en kroon zijn vergroeidbladig. De
naam Calycina betekent: met grote kelk.
Dat komt omdat de buisvormige kelk
betrekkelijk groot is. De bloemen die bij
het opengaan paars zijn, verkleuren na
een dag naar rose en daarna naar wit. Ze
geuren heerlijk, vooral 's nachts. Ze lok
ken nachtvlinders die de bloemen bestui
ven. In de tropen bloeien ze het hele jaar
door.
Uit het tweehokkige bovenstandig vrucht
beginsel ontwikkelt zich een bolvormige
vrucht die veel en relatief grote zaden
bezit.
De planten worden door zaden, stekken,
of 'tjankokken' vermenigvuldigd.
Tjankokken betekent in het Indonesisch
afleggen. Het afleggen gaat als volgt: een
laag geplaatste tak wordt tegen de grond
gedrukt. Waar de tak de aarde raakt,
wordt van de tak een stukje bast wegge
nomen. Dit gedeelte wordt met aarde
bedekt en met behulp van ijzerdraad en
een steen vastgedrukt. Na verloop van
tijd worden op die plek wortels gevormd.
Door deze tak los te snijden, ontstaat een
nieuwe plant.
In Nederland begint de Brunfelsia bekend
te worden. Het is geen gemakkelijke
plant. Eigenlijk hoort ze in de huiskamer
niet thuis maar in een kas. Evenwel met
enige zorg en aandacht kan ze mooi
bloeien.
De plant moet op een lichte plaats staan
maar kan geen zonnestralen verdra
gen. Verder veel frisse lucht maar
absoluut geen tocht. Een constan
te temperatuur van plusminus
achttien graden Celcius en
een hoge luchtvochtigheid is
een vereiste. Door
temperatuurschommelin
gen en te droge lucht
kunnen de bladeren
afvallen of bruine randen
krijgen en worden ze
belaagd door ongedierte
als schild- en dopluis.
Luchtvochtigheid ver
krijgt men door rondom
de plant bakjes met water
te zetten. Of de plant met
overpot en al in een grotere
pot zetten en die te vullen
met water en sphagnum
(veenmos). Sphagnum heeft de
eigenschap veertig keer zijn eigen
gewicht aan water op te nemen. In
de zomermaanden veel water geven
en om de veertien dagen bemesten met
kunstmest of organische mest. Iedere
dag de plant benevelen met een planten
spuit met lauw regenwater. Regenwater
laat namelijk geen kalkvlekken op de bla
deren achter. De plant zelf houdt wel van
kalk, dus leidingwater geven op de aarde
kan geen kwaad.
Van maart tot oktober draagt ze bloemen.
Na de bloei wordt ze koeler gezet, plus
minus tien graden Celcius, en krijgt ze
minder water en geen mest meer.
Lees verder op pagina 32.
23
