l i
Nasi met paprika
31
ten. De bloemen staan aan het eind van
de stengels of komen uit de bladoksels te
voorschijn. Ze staan alleen of in een
enkel trosje, zijn tweeslachtig, bezitten
vijf tot acht kelkblaadjes en vijf tot acht
kroonblaadjes. Het dikke, onderstandige
vruchtbeginsel heeft talrijke vergroeide
vruchtbladen. De bloemblaadjes zijn
gekreukt en de bloem bezit twintig
meeldraden.
De ronde vruchtjes zijn zo groot als een
appel (vijf tot twaalf centimeter doorsnee)
en hebben een dikke, harde leerachtige
schil. De kleur kan wit, geelgroen, rood
bruin of donkerpaars zijn. Dat ligt aan de
soort. Oudere vruchten worden bruin.
Boven op de vrucht zit een kroontje, een
overblijfsel van de kelkkroonblaadjes. De
vruchten zitten vol zaden die ingebed zit
ten tussen het roseachtige of geelwitte,
geleiachtige vruchtvlees. Men eet het
vruchtvlees samen met de zaden. De
smaak is geurig en zoet. De zeshokkige
vrucht is openspringend. Door de harde
schil blijven de vruchten lange tijd goed,
dus uitermate geschikt om uitgevoerd te
worden. In Nederland zijn ze van juli tot
maart te koop, onder andere afkomstig
uit Israël, Zuid-Afrika, Italië en Spanje.
Als men de vruchten eet; oppassen voor
knoeien op de kleding. Het sap en de
gekneusde schil geven hardnekkige vlek
ken. Het gemakkelijkst is het de vrucht te
halveren en de inhoud er uit te lepelen.
De granaatappel is één van de meest
gebruikte geneeskrachtige planten. In
China wordt van plantdelen een medicijn
gemaakt tegen tuberculose. In West-Azië
was de plant 300 jaar geleden al een be
kend middel tegen ingewandswormen.
Vanaf de negentiende eeuw werd de
plant in Europa toegepast tegen lint
worm. Men trekt thee van de geurloze,
bittere wortelbast en de schors. Dit mid
del wordt ook gebruikt tegen chronische
diarree. Ook wordt er van de vruchtschil-
len thee getrokken. De vruchtschil bevat
zesentwintig procent looistof en dertig
procent slijm. Voorzichtigheid is hier
geboden, want het kan maagklachten
veroorzaken!
Een gorgeldrankje gemaakt van in water
gekookte bloemen, helpt tegen tand
vleesontsteking. Drankjes tegen dysente
rie maakt men van fijngemaakte vruch
ten, honing en heet water. Dit drankje
helpt ook tegen koorts, hoest en braken.
Van ongegist sap maakt men grenadine.
Van de vruchten kan men marmelade
maken. Campari, een alcoholische drank,
heeft zijn kleur en bitterheid te danken
aan de granaatappel.
In het Midden Oosten wordt de granaat
appel in verschillende gerechten ver
werkt. In Iran gebruikt men hem in stoof
schotels. De gedroogde zaden worden
als garnering op zoete gerechten ge
strooid. Op Bali is de granaatappel niet
zo geliefd voor consumptie, wel voor het
maken van medicijn.
Het sap en de schil van de vruchten
wordt gebruikt als verfstof voor oosterse
tapijten. Voor het looien van leer en het
verven van tassen wordt de bast van de
boom gebruikt.
In Nederland is vooral de Punica grana-
tum nana bekend als kamer- en orange-
rieplant. Het is een dwergsoort die plus
minus vijfendertig centimeter hoog wordt.
Deze 'nana' is erg geschikt om er een
bonsaiboompje van te kweken. De plant
kan rijkelijk bloeien en heeft weinig last
van schadelijke insecten. Tijdens groei
en bloei veel water, veel warmte en om
de twee weken mest geven. De planten
dragen kleine, groene blaadjes, in de
zomer oranje, klokvormige bloemen met
tere verfrommelde bloemblaadjes. De
gele, eetbare vruchtjes hebben twee
klokhuizen boven elkaar en zijn plusmi
nus vier centimeter groot. De vruchtjes
niet afplukken, ze vallen er vanzelf af.
Buiten worden de bloemen bestoven
door de wind en verschillende insecten.
Binnen in huis kan men met behulp van
een penseeltje de bloemen bestuiven.
In de zomermaanden, vanaf half mei, kan
de plant op het terras of balkon staan.
Blijft de plant binnen, zorg dan voor vol
doende frisse lucht. Zet de plant voor een
zonnig raam en houdt de plant gelijkma
tig vochtig met lauwwarm water. In de
wintermaanden koel zetten, ongeveer
zeven graden Celcius - ze kan haar blad
verliezen of de bladeren worden geel - en
weinig water geven. In het vroege voor
jaar de plant snoeien en eventueel ver
potten in leemachtige grond, bijvoorbeeld
bladaarde, scherp zand, leem of klei en
gedroogde koemest. Bladerloze stekken
(met hieltjes) van zeven centimeter kun
nen in een glas water wortels krijgen.
Zaaien kan in het voorjaar. Jonge planten
enkele keren toppen, om bossige planten
te krijgen. Ze bloeien pas in het tweede
jaar.
Literatuur:
Ole Host Tropische planten en groenten
Dr. Dharba Chinese geneeskrachtige
planten
Oom Gijs en tante Mien. Poenkie noem
de hij haar.
Ze zijn er niet meer. Na het overlijden
van tante, vis ik een fotoalbum uit de
container. Ik sla de vergeelde bladzijden
om, zie deze foto en voel me een voy
eur. Een gluurder over de schutting van
de tijd. Oom Gijs en tante Mien zijn al
kilometers diep weggezonken in de oce
aan van tijd die hun Insulinde steeds
meer bedekt en dit fotoalbum is als een
stuk wrakhout boven komen drijven. Een
vertraagde echo van een jeugd en een
kracht die al aan het wegebben waren
voor ik geboren werd.
Oom Gijs en tante Mien waren bejaard.
Grijs gerimpelde mensjes die met beve
rige handen over je bol aaiden als je op
een verjaardag net aan een stuk ayam
\t IJ
zat te kluiven, terwijl iedereen aan het
roken en aan het praten was.
Wie waren ze? Waarover hebben ze
gedroomd?
Ik weet het niet. Mijn vocabulaire gaat
niet verder dan trassi en katjang. Ik ben
vijfentwintig en mijn geest is doordrenkt
met het evangelie, de krant, en de schrij
vers van mijn tijd. Ik weet niets van het
parallelle heelal waar Indië zich afspeelt,
in haar laatste groeven.
Mijn moeder is een goede repatriant
geweest. Ze kookt aardappelen en haar
enige misser is geweest dat ze zei dat
we onze vieze kakkies moesten vegen.
Pas bij het zien van een etiket op een
fles ketjap, begreep ik dat 'kakkie' geen
Nederlands woord is.
Mijn moeder die, nu ze ouder wordt,
steeds gemakkelijker terugglijdt naar de
herinneringen van een meisje dat met
blote kakkies over de hete ijzeren brug
rende, in een wereld vol wonderen waar
uit ze moest vertrekken zonder te weten
wie Soekarno nu eigenlijk was.
Mijn Indische wortels zijn zo lang en dun
geworden, dat ze het niet nog een gene
ratie zullen houden.
Alleen de nasi zal het overleven. Met
stukjes paprika.
Sam Gerrits
