r
E/ONDHEID
door J.A. Stolk, huisarts
'Look ma, no hands'
31
f
Nog niet zo heel lang geleden zag ik op
de beeldbuis in de huiskamer - dat is dan
wat wij intussen de teevee hebben leren
noemen - een galblaas-operatie op
afstand. De zieke en pijnlijke galblaas
werd uit de buik van de patiënt weggeno
men door middel van een zogenaamde
kijk-operatie. Zoiets wordt mondiaal in het
medisch jargon een laparoscopische gal
blaas extirpatie genoemd.
Uit dat kleine kijkgat in de buik van de
patiënt wordt de galblaas verwijderd. Op
zich reeds een medisch hoogstandje, zou
je zo zeggen, maar het kan altijd nog
beter en interessanter.
In een groot ziekenhuis ergens in de
kolossale stad Parijs gaf een chirurg aan
wijzingen en opdrachten aan een robot in
een operatiekamer van het Academisch
Medisch Centrum in Amsterdam. De
robot, een zoemend en brommend ding
met vele veelkleurige flikkerende lichtjes
over zijn gehele stalen karkas, hanteerde
mes en schaar in de OK in het AMC op
aanwijzingen van die chirurg in Parijs.
Kennelijk was het een zeer geslaagde
operatie, want een ieder in die OK in
Amsterdam begon op een gegeven ogen
blik te juichen en te klappen.
Een op de monitor turende chirurg in
Parijs en een stuk feestverlichting in
Amsterdam - op een afstand van ruim
500 kilometer van elkaar - die halen zo
en huplakee je galblaas uitje buik.
Indrukwekkend stukje high-tech dacht ik
toen ik de t.v.-beelden zag. Op hetzelfde
moment bedacht ik, aan mijn lijf geen
polonaise, althans zo'n polonaise in geen
geval.
Klink ik nu als een conservatieve oude
heer, die niet met zijn tijd meegaat? Maar
je moet er toch niet aan denken dat op
zo'n moment de 'elektriek' uitvalt!, zoals
mijn Amsterdamse patiënten dat zo plas
tisch zouden verwoorden.
Aggregaten genoeg en wij gaan gewoon
door met de operatie!, maar als die het
nou ook niet doen.
Als ja, zo deze wat?, zou mijn jeugd
vriendje Bengel uit Baros-Tampir vragen
en hij zou zichzelf het antwoord geven en
wij met hem: Mattie deh! Maar wat wisten
wij toen over computers en telecommuni
catie en al die nieuwe dingen van deze
tijd? Toch is nieuw niet altijd beter en er
kan dus best eens iets fout gaan.
En toen dus geen elektriek en jawel,
hardstikke dood en kassiewijle. Alles liep
voortreffelijk en de operatie was hardstik
ke geslaagd, maar de patiënt hebben wij
moeten begraven! Jawel er was geen
elektriek meer, zodoende dus.
Flauw?, maar best wel een mogelijkheid.
Monitor en robot en patiënt naar de ande
re wereld omdat er zo iets doms gebeur
de als het uitvallen van de elektriciteit.
De enige mogelijkheid om in zo'n situatie
alsnog de operatie te laten slagen is een
tweede chirurg in de operatie-kamer en
die kan dan z'n handjes laten wapperen.
Alles blijft tenslotte mensenwerk en de
patiënt gaat gezond weer naar huis.
Dat hele verhaal overdreven?, maar je
zal het maar eens een keer hebben mee
gemaakt.
In de tijd van mijn actieve deelname aan
de medische professie werden er toen
nog al eens zaken gedaan, die eigenlijk
niet mochten en konden, maar regelge
ving in die tijd was er nauwelijks en de
dokter kon redelijk zijn eigen gang gaan.
Let wel dat was zo'n dertig jaar geleden.
Zo kon je als huisarts wel eens door de
chirurg of de gynaecoloog worden
gevraagd om te komen assisteren bij een
operatie van één van jouw patiënten. Dat
mocht dus niet van onze eigen
'Koninklijke Maatschappij voor de
Geneeskunde', maar sancties daartegen
waren er in het geheel niet. Dokter hoor
de zo fatsoenlijk te zijn om niet te doen
wat niet mocht, maar het gebeurde dus
nog wel eens dat dokter zo het één en
ander aan zijn laars lapte.
Dat assisteren werd redelijk vaak
gedaan. De chirurg had een betaalbare
assistent en de algemeen arts of de huis
dokter kon er wat bij snabbelen.
Nu moet ik oppassen, want direct krijg ik
de vinnigste opmerkingen naar mijn
hoofd, zo in de trant van: Maar met
mensenlevens, daar snabbel je toch niet
mee. Jawel dus en het ging altijd goed,
maar vraag niet hoe, sometimes.
Meestal werden die operaties in een klein
lokaal ziekenhuis gedaan en vaak op een
vrijdagmiddag of op een zaterdag. Er
waren dan niet veel pottekijkers. In de
operatiekamer waren aanwezig de chi
rurg, de anaesthesist, de assistent, een
operatiezuster en een broeder voor het
opruimwerk. Heel knus, maar levensge
vaarlijk in de situatie, die ik meemaakte.
Wat gebeurde: Midden in de operatie
zakte de man met het mes ineen - waar
om en waardoor?, geen idee. In dit geval
de gynaecoloog. Paniek alom! Wie maakt
nu die operatie af?
Gelukkig kon een bevriend chirurg, die ik
op die zaterdag telefonisch bereiken kon,
ons uit de brand helpen. De patiënt heeft
het overleefd en kon na een week geluk
kig gezond en wel naar huis.
De 'reddende chirurg' was flink boos en
hij dreigde ons allen voor de tuchtraad te
dagen. Hij heeft dat niet gedaan en daar
ben ik hem nog steeds dankbaar voor.
Wij hebben allen na de operatie nog flink
wat werk gehad om de onwel geworden
collega weer tot leven te wekken. De
arme man lag daar al die tijd in zijn ope
ratie-tenue op de grond. Eenmaal bijge
komen, vroeg hij om een glas water en
liet de broeder een taxi bellen om hem
naar huis te brengen.
Ik stuur hem een vette rekening, zei onze
redder en dat moet jij ook doen, met een
gehandschoende vinger naar mij wijzend.
Een vette rekening! Daarna hebben wij
erom kunnen lachen en wellicht daardoor
is zijn boosheid verdwenen.
Denk ik aan die situatie terug, dan slaat
de schrik weer in mijn benen en in mijn
hele lijf.
Nou! en dan een robot!
'Kijk Ma, zonder handen', riepen wij naar
onze moeder in de voorgalerij, terwijl wij
rondjes fietsten om het cirkelvormige
bloemperk in de voortuin, met losse han
den zoals dat toen werd genoemd. De
handen hielden wij omhoog of op de rug.
Mama keek zorgelijk, niet zozeer omdat
zoonlief kon vallen en zich bezeren kon,
maar omdat de knaap in dat bloemperk
zou kunnen dond... vallen dus.
Grote schade zou dat geven aan al die
blommetjes en plantjes, die met veel lief
de en zorg door de kebon waren geplant.
Een onschuldige en mooie tijd. Je kan je
afvragen of wij door die voor ons zo
mooie tijd ook dom en kortzichtig waren
geworden?
Die altijd zo beleefde en lachende
Japanse schoenmaker, was hij nu inder
daad die vriendelijke en betrouwbare
man, die hij leek?
Nota bene, kon je toen dagelijks lezen in
