Een Indo
Tukang Cat
in de ban van
Nyai Lara
Kidul
BALI Het laatste paradijs.
U bent er thuis bij
Diwangkara, Hotel en Bungalows,
a/h rustige strand van Sanur.
Comfortabel en familiair.
Spec. pr. 56 dagen l/o voor 2 pers.
2876,-. Geen vliegtickets.
Inl. 0316 - 24 73 30.
foto: Pieter Aarsen
Hierbij wil ik u gaarne kennisgeven van
de bijzondere kunstschilder Frans
Erkelens die beslist enige aandacht ver
dient. Misschien daar hij een in 1937 te
Bandoeng geboren Indo is, doch
interessanter is het feit dat hij pas in 1994
het plan opvatte zijn moederland te weer
zien.
In 1945 verliet hij het onafhankelijk
geworden Indonesië, wat dus inhoudt dat
hij na bijna 50 jaar weer terugkeerde. En
het betrof slechts een superkort studie
reisje van maar tien hele nachten in het
kader om impressies op te doen en een
perspektief te zoeken om Indonesische
en Nederlandse schilders bij elkaar te
brengen met hun werk. Echter eenmaal
de geurtjes, de sfeertjes, de schoonheid
van het verre Nusantara wederom
beleefd te hebben, vloog hij binnen één
maand opnieuw terug, nu voor twaalf
hele nachten door tijdgebrek. Deze twee
'vogelvluchtreisjes' hebben zijn gehele,
toch wel imponerende schildersleven
drastisch veranderd, want de verwerkte
aspekten van het thema in zijn huidige
schilderijen vertonen bovenal de legen
darische Vorstin van de Zuidzee.
Frans Erkelens genoot alom bekendheid
door thema's als 'Elfen' (o.a. opgedragen
aan Greenpeace), 'Gezondheid en
Spiritualiteit', 'Milieu en Illusie' (met
medewerking van de toenmalige minister
van Volkshuisvesting Ed Nijpels), 'Kijken
en Voelen' (ten behoeve van visueel
gehandicapte kunstenaars), 'Engelen'
(met de Joodse Cultuur) en 'Stijltuinen'
(met de paleis- en tuinarchitecturen van
het Noordeinde Paleis). De Nederlandse
Vorstin (zowel Juliana als Beatrix) zijn
eveneens vereeuwigd, waarvan het
'Vierluik 100 jaar Vorstinnen' (kunstwer
ken in samenwerking met drie andere
kunstenaars) uitgebreide aandacht ver
kreeg.
Altijd op zoek naar spirituele onderwer
pen (door zijn Indische achtergrond, vol
gens hem) vermengd met de Westerse
nuchterheid noemt hij zichzelf archaïsch-
realist. Zo werden de Chinese dieren
riemtekens op schitterende wijze aan het
schilderslinnen vertrouwd, nog steeds te
koop en heeft de Gunung Agung een
prachtige manvrouwelijke uitstraling,
thans in privé-kollektie.
Een bijzondere tot stand gekomen ont
moeting met een grootkenner van de
legenden rond de Zuidzee-Godin bracht
hem 'in de ban' van de hemelse Vorstin
en op zaterdag 18 mei opende de Haags-
Indische schilder zijn derde officiële ten
toonstelling met het thema Kangjeng
Ratu Lidul in de kleine, doch sfeervolle
galerie van Anton Gidding, Den Haag.
Tijdens een eerdere expositie kon men
zijn werk bewonderen in de Kersentuin
van het Garden Hotel, Amsterdam (speci
aal opgedragen aan de Indonesische
kunstschilder Basuki Abdullah), samen
met het werk van de zangeres Thérèse
Steinmetz en een maand later exposeer
de hij met zijn zuster Betty Giltay in het
Mercure Hotel, Den Haag.
Steeds weer met hetzelfde thema, die
meer verfijnder uitgewerkt werden, doch
immer met die mysterieuze omlijsting van
de Zuidzee-Godin. Hoewel zijn creaties
'mystiek' trachten te visualiseren, roepen
deze fantasierijke, verbazingwekkende,
ontroerende en zelfs bizarre momenten
op.
Zijn laatst ondernomen reis naar
Indonesië in december 1995 geleidde
hem naar de Kraton te Sola/Surakarta,
waar hij de sacrale hofdans Bedhaya
Ketawang heeft mogen aanschouwen,
een heel bijzonder evenement voor
slechts genodigden vanwege de
'Jumenengan Dalam'. Dit is de speciale
viering van de herdenkingsdag van de
Troonsbestijging van de Susuhunan,
waarbij dus deze hoogontwikkelde hof
dans wordt opgevoerd en waarvan de
Kangjeng Ratu Kidul de beschermvrouwe
wordt genoemd.
Getroffen door de intense schoonheid
dezer dans vervaardigde Frans Erkelens
enkele werken rond de Badhaya-danse-
res met diezelfde mystieke omlijsting van
de Zuidzee-Godin. Tijdens zijn introduktie
bij de Susuhunan heeft hij op korrekte
wijze een schilderij overhandigd die een
'Offering aan de Godin Des Winds' ver
beeldt, die de 'Sinuwun' zichtbaar blij
accepteerde.
Zijn mysterie-relatie met de grootverteller
van de immense verhalen rond het vrou
welijk goddelijk aspekt inspireert hem tot
de meest intieme facetten rond dit onder
werp die hij vaak zelf niet begrijpt. Zijn
uitmuntende krachten beperken zich
slechts in het visualiseren en verzinne
beelden van zijn schilderijen.
Frans Erkelens stond vorig jaar reeds
tussen vier andere kunstschilders op de
Pasar Malam en ook dit jaar maakte hij
opnieuw deel uit van het schildersteam,
wederom met het thema rond de
Zuidzee-Godin.
Roy James Döhne
16
