a* v.
Dona Juliana dochter van Radja Don
Thomas II
Vooral Nita heeft het moeten weten, dat
ze geen eigen radja meer had. De dynas
tie hiervan, door huwelijksbanden ver
want, werd bij een dynastieke vergade
ring aan het begin van Thomas heer
schappij uitgesloten van de te groot wor
dende da Silva vorstenfamilie. Kanga E
werd door Sikka gezien als een wat een
voudiger bergvolk. Op delen ervan maak
te Larantuka aanspraak, Sikka op heel
Kanga E, terwijl Larantuka ook nog histo
rische aanspraken had op heel Flores
behalve Manggarai (westen: onder
invloed van Bima en Gowa). Kanga werd
in 1902 als een bufferstaat gecreëerd.
Het beschouwde zichzelf allang als een
apart rijk. De eerder genoemde Augos-
tinyo had zijn gouden staf aan de radja
van Kanga gegeven, volgens Sikka was
het door hen gegeven. In 1948 probeerde
het weer een apart rijk te worden. In de
roerige tijd 1965/'66 bleken veel bewo
ners communist te zijn geworden, louter
uit weerzin tegen Sikka. Dit hebben ze
wel moeten bezuren.
Als men Radja Thomas zou moeten type
ren zou men hem kunnen beschrijven als
een zeer welwillend vorst met aristocrati
sche trekjes. Dit wordt wel getypeerd
door een anecdote van een vroegere mis
sionaris. Hij stond eens in Maumere van
het wijdse uitzicht te genieten en sprak
toen tegen de dichterbij gekomen missio
naris in bijna perfect Nederlands: 'Dit is
alles van ik'. Ook hield hij van het goede
leven, doch niet overdreven. Hoewel
rooms katholiek, was hij twee maal
getrouwd, de tweede maal met een adel
lijke Buginese, een bevolkingsgroep uit
Z.W.-Celebes, waarmee Sikka al heel
lang via de havenstad van Flores, Endeh,
contact had. De zoon uit dit huwelijk is de
thans enige nog levende zoon van de
radja: Don Hendrikus T. Ximenes da Silva
(nu wonende in Utrecht). Deze probeert
de nagedachtenis aan zijn vader en de
cultuur van het gebied te eren door te
trachten met anderen het voormalige vor
stenstamhuis te Sikka-Natar, Lepo Geté,
te laten restaureren voor museumdoelein
den, waarin dan ook de regalia geplaatst
zouden kunnen worden. Niet veel van de
jonge generatie hebben heden ten dage
nog een sterk vorstenbewustzijn. Het
resultaat van de pogingen van Indonesië
om vooral in het begin van zijn bestaan,
het land om te vormen tot een echte een
heidsstaat. Onderwijs vanaf 1945/'49 was
er dus op gericht het land als een een
heid te doen zien en niet als een conglo
meraat van vele aparte rijken.
In deze tijd werden er regiobesturen inge
steld bestaande uit een vorstenraad en
een volksraad. Thomas werd voorzitter
van de eerste en bleef na 1949 land-
schapshoofd van Flores. Koning
Alexander Baroeck van Manggarai (overl.
1949) was vice-voorzitter. In 1952 wilde
hij niet ten koste van alles aan zijn positie
vasthouden en trad af als radja van Sikka
ten gunste van een man van het land,
Manteiro. Toen de radjaraad vanaf
1950 als autonoom orgaan werd
afgeschaft, stonden de radja's onder
nauwere controle. Uitschakeling van
de vorsten- en adel-elite ging niet zo
een-twee-drie vanwege hun onder
wijs voorsprong. Afschaffing van het
vorstenbestuur geschiedde dus stuk
je bij beetje vanaf 1950. Radja
Thomas overleed in 1954 op
59-jarige leeftijd. Zijn broer Don
Sentis Alexius, die hem gedurende
zijn tijd als daerah-hoofd in Endeh al
had vervangen als waarnemend
radja, liet zich door het volk installe
ren als nominaal-radja. Thomas'
oudste zoon Don Daniël (1911-1992)
werd daarbij gepasseerd. Deze zoon
was door zijn strengheid niet zo
geliefd bij het volk. Sentis (overl.
1985) was een veel minder in
drukwekkender persoon als zijn
broer. Als waarnemend radja had hij
in 1949 de Indonesische vlag laten
hijsen. Hij beloofde de kroon (gelij
kend op een oude Portugese
gevechtshelm), de gouden halsket
ting (bestaande uit betels in de vorm
van de hier veel gevonden kauri-
schelpen), de gouden staf en de
andere regalia aan de tak van zijn
broer te zullen teruggeven, doch dit
gebeurde niet, mede door de onver
zettelijke houding van Daniël. In het begin
voelde men zich wat ongemakkelijk over
de ceremonieële rol die Sentis speelde,
mede door de groeiende invloed van de
Indonesi-sche eenheidsstaat, deels ook
door de splitsing in de dynastie. Sentis
hoefde ten opzichte van Daniël nooit om
zijn positie te vechten. Hij had veel aan
hang in Sikka. De breuk werd kort na
Daniël's dood in 1993 bij een ceremo
nieële bijeenkomst ritueel geheeld in de
woning van Radja Thomas in Maumere.
(De residentie van de radja was in de
Hollandse tijd verplaatst naar Maumere
waar de Controleur van het ressort woon
de.) In hetzelfde Maumere is ook nog een
straat naar hem vernoemd. Zijn dochter
Dona Martina in 1938 getrouwd met de
laatste radja van Larantuka (Radja Don
Lorenzo III Dias Vieira Godinho (1941-
1952) leeft nog. Een persoon met dezelf
de nobele karaktertrekken als haar vader.
De zoon van Don Daniël beheert het
familie hotel in Maumere. Deze noemt
zich heel serieus Thomas King'. Andere
naaste familieleden bekleden hogere
regeringsposten of zijn zakenlieden
geworden.
In 1997 wil men in deze regio een toeren
de tempo-doeloe-fototentoonstelling orga
niseren, welke ook te zien zal zijn in het
paviljoen van de regio in het Madurodam
van Indonesië 'Taman Mini' in Jakarta.
Het zal een expositie worden over onder
andere een eiland, dat economisch nooit
Radja Don Sentis Alexius
zo belangrijk was. Een eiland waar de
bevolking zijn bestaan vond in klappertui
nen, maïsteelt, visserij en wat handel,
doch met een bijzonder indrukwekkende
cultuur en natuur.
Hopelijk zal Radja Don Thomas II J.
Ximenes da Silva, Radja Don Thomas de
Goede, in deze tentoonstelling ook een
bescheiden plaatsje krijgen.
D.P. Tick
Indonesisch
Vorstendocumentatiecentrum
Pusaka
65
