Het Indische
bloed van
Vrouwe Justitia
II
IW!H PAS A ïth AL AmTWó^
Niet in groepsverband, maar wel verzorgd?
FORTUNA
(Een verslag van de discussie
over de dichtbundel Layangan)
ii) VALKENBURG QEULHAL
30 - 31 AUG. -1 SEPT. j|l
HOOFDDORP FANNY BLANKERSKOENHAL 6-7-8 SEPT.
Org. S. Ali, tel. 046-4333190, Fax 046-4336773
"Op eigen houtje
naar Indonesië r"
Inlichtingen bij:
040 - 242 52 07 (09.00 - 15.00 uur)
MEDAN GUESTHOUSE
IN SUMATRA
Hi
Een openbare terechtstelling. Dat had
Esther Manuel (1970), neerlandica én
Indo, eigenlijk verwacht. Haar kritische
recensie van de pas verschenen Indische
dichtbun
del Layangan (zie Moesson maart 1996,
p. 43), zou haar in het emotionele
Indische wereldje duur komen te staan,
vreesde ze. En zoals verwacht, bleven tij
dens de openbare bespreking van de
bundel op de afgelopen Pasar Malam
Besar (op 17 juni jl.), de irrationele reac
ties niet uit. Het is immers nooit prettig
voor een schrijver als zijn pennevruchten
niet in goede aarde vallen bij critici. Voor
de poëet komt daar als extra vervelende
dimensie bij dat hij zich toch van zijn
kwetsbaarste kant laat zien. Negatieve
kritiek op het literaire werk wordt dan al
snel opgevat als een aanval op de ver
woorde gevoelens. Esther Manuel werd
verweten dat zij een koude, niet-lndische
kritiek op de bundel had geleverd.
Van een koude kritiek is echter geen
sprake. Wie de recensie goed gelezen
heeft, zal dat beamen. Zoals vanuit de
zaal werd opgemerkt, getuigt de onver
bloemde recensie, waarin de onvolko
menheden van de bundel niet met de
Indische mantel der liefde bedekt, maar
tegen de literaire meetlat worden gehou
den, juist van respect voor de dichters.
Esther wil deze late 'spin-off van de han
delsnijverheid der VOC serieus nemen.
Want, het moet gezegd, er zitten juweel
tjes en ruwe diamanten tussen de in
Layangan opgenomen gedichten. De
kwaliteit is echter niet constant, sommige
gedichten zijn werkelijk om van te huilen.
Tijdens de bespreking werd verder duide
lijk dat er bij de structuur en samenhang
van de bundel ook kanttekeningen te
plaatsen zijn. De vlieger is niet in balans.
En, stille kracht of geen stille kracht, zo'n
vlieger blijft nooit lang in de lucht. Over
deze zaken heerste op een gegeven
moment toch consensus in de zaal. Aart
van Zoest, Lilian Ducelle en Wim Willems
merkten terecht op dat de recensente
weliswaar wat hard, maar niettemin recht
vaardig heeft geoordeeld.
Het was Esther er ook duidelijk niet om te
doen de dichters publiekelijk aan te val
len. Zij maakte (na een enigszins stroeve
start) een rustige, sympathieke indruk, en
pareerde de subjectieve verwijten van de
dichters met doordachte, rationele ant
woorden.
De motieven van Madeleine Gabeler, de
samenstelster van Layangan, puur af te
gaan op haar gevoel, zijn lovenswaardig.
Poëzie is voor de meeste mensen nu
eenmaal de allerindividueelste expressie
van de allerindividueelste emotie. Echter,
Indo-dichters zijn niet de eersten die de
zee van gevoelens, die ballingschap met
zich meebrengt, met taal proberen in te
polderen. Men hoeft er bijvoorbeeld
slechts psalm 137 ('Aan Babels stro
men...') of de Klaagliederen op na te
lezen om te beseffen dat deze tak van
poëzie de weg naar Rome ruim voor
bijstreeft in ouderdom. Natuurlijk moet om
de zoveel tijd een dikke streep door de
oude dingen worden getrokken, om alles
weer helemaal opnieuw op te schrijven.
Maar heb dan wel besef van de geschie
denis! Kunst ontstaat daar waar de alou
de gevoelens leiden tot een combinatie
van woorden en klanken die op een nieu
we manier weet te raken. De rest is,
alhoewel vaak een feest der herkenning,
eerder en beter gedaan. De bundel is in
de literaire weegschaal gewogen en als
geheel te licht bevonden. Vrouwe Justitia,
zelfs al zou ze Indisch zijn, ziet nu een
maal geen kleur.
Rest mij nog te vermelden dat, hoe het
oordeel ook is uitgevallen, deze eerste
proeve van Indische dichtkunst een mijl
paal is in de literatuur. Layangan is de
eerste Indo-dichtbundel, en dat feit alleen
al is lovenswaardig. Van een vervolg op
dit initiatief, zeker als de samenstellers
kiezen voor een meer uitgebalanceerde
opzet, kan gezien het potentieel dat
Layangan toch verraadt, veel worden ver
wacht.
Sam Gerrits
Wij maken vrijblijvend een reisvoorstel met de daarbij
behorende reissom voor een reis naar:
Indonesië, Thailand, Maleisië
Australië Nieuw Zeeland Incl. eilanden in de Pacific
Brazilië, U.S.A.
Ook losse vliegbiljetten wereldwijd
AURORA TRAVEL SERVICE B.V. (ANVR/SGR)
I ATA
TRAVEL SERVICE B.V.
Clauskindereweg 28-29, 1069 HN AMSTERDAM
Tel. 020-619 93 77
Zaterdag telefonisch niet bereikbaar
Uitgebreide gegevens
betreffende adressen.
Bemiddeling bij reservering,
verblijf, auto en vliegtickets.
Tel./Fax 00-62-61-550926
Zeer goed en schoon, grote achtertuin,
terras, u voelt u echt thuis.
Prijs 35,- per kamer, incl. ontbijt (2 pers.)
Prijs 45,- De Luxe, incl. ontbijt
Tevens minibus voor TOUR SUMATRA.
Info: S. Ali - Elly Bouhuys.
Restaurant Sumatra Stein
Tel. 046-333190 Fax 046-336773
70
