elezen
Krijgsgevangenen van de
Japanners
Early Views Of Indonesia
Door de Nederlandse vertaling is het
indrukwekkende boek van Gavan Daws,
dat oorspronkelijk in 1994 verscheen, nu
ook voor een groter publiek bereikbaar.
De schrijver laat drie verschillende groe
pen Amerikaanse krijgsgevangenen aan
het woord over hun persoonlijke ervarin
gen in de Japanse krijgsgevangenkam
pen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De
ervaringen van deze individuen, die
fysiek noch mentaal voorbereid waren op
de oorlog en de daaropvolgende krijgsge
vangenschap, maken Gevangenen van
de Japanners - krijgsgevangenen in de
Pacific gedurende de Tweede
Wereldoorlog tot een indrukwekkend
boek.
Boeiend ook omdat de cultuurverschillen,
niet alleen die tussen de Japanners en de
geallieerden, maar ook die tussen de
geallieerden onderling (Amerikanen,
Australiërs, Engelsen en Nederlanders),
mede in beschouwing werden genomen
bij analyse en evaluatie.
Aan de hand van de getuigenissen van
deze krijgsgevangenen neemt de schrij
ver de lezer mee van Amerika naar de
strijd op Java en de Filippijnen en naar de
gevangenenkampen aldaar en in in
Japan, China en Birma.
De auteur weet aan de hand van
gesprekken met de ex-krijgsgevangenen
een duidelijk beeld te geven van de pro
blematiek, die ontstaat door de onvoorbe
reide overgang naar een oorlogssituatie.
Heel duidelijk komt naar voren dat geen
van de ondervraagden mentaal voorbe
reid was op een jarenlange krijgsgevan
genschap. Des te boeiender is het dan
ook om te lezen hoe een ieder zich aan
deze nieuwe situatie aanpaste. Dit gold
ook voor de Japanse en Koreaanse
kampstaf, immers Europeanen en hun
cultuur waren voor hen iets volkomen
vreemds. De schrijver weet ook dit aspect
goed naar voren te brengen.
De verschillen tussen de diverse culturen
(Azië-Europa; Japan-Azië; Amerika-
Europa-Australië) in welke combinatie
dan ook, komen schrijnend naar voren.
Zo ook de verschillen in militaire cultuur
van de diverse krijgsmachtdelen, zowel
nationaal als internationaal.
De onvoorstelbare wreedheid en onbere
kenbaarheid van de Japanse en
Koreaanse bewakers wordt onverbloemd
beschreven. Een reden waarom dit boek
beter niet gelezen dient te worden door
mensen die lijden aan een kamptrauma.
De eenzame positie en de machteloos
heid van de geallieerde kampcomman
danten, die door zowel de Japanners als
door hun eigen mensen voor van alles en
nog wat verantwoordelijk gesteld werden,
komt (indirect) ook goed tot uiting.
Jammer is echter, dat men zich niet goed
heeft laten adviseren bij de vertaling van
specifieke militaire termen, waardoor
lezers met kennis van militaire zaken zich
onnodig zouden kunnen ergeren.
Jammer is ook dat de schrijver zich laat
verleiden om analyses te maken van het
geallieerde militaire optreden, waarbij hij
zich uitsluitend baseert op de ervaringen
van een relatief kleine, niet-representatie-
ve groep van lagere militairen. Hierdoor
doet hij onnodig afbreuk aan de geallieer
de oorlogsinspanning in 1941/1942.
Het boek komt ook niet tot een toetsing
van de gefundeerdheid van de kritiek, die
wordt geuit door de geïnterviewde
Amerikaanse ex-krijgsgevangen soldaten
op hun officierscorps, hetgeen onbevredi
gend is.
Ondanks deze kritische kanttekeningen is
Gevangenen van de Japanners van
Gavan Daws een zeer lezenswaardig
boek, dat er toe bijdraagt het verleden
wel te vergeven, maar niet te vergeten.
Het zal zeker bijdragen tot meer begrip
voor het leed in de Japanse kampen!
E.O. Kollmann
Gavan Daws, Gevangenen van de
Japanners - krijgsgevangenen in de
Pacific gedurende de Tweede
Wereldoorlog. Uitgever: De Kern BV,
Baarn. 550 blz., prijs 74,50.
Oorspronkelijke in het Engels verschenen
als Prisoners of the Japanes-POWS of
World War II in the Pacific. Uitgever:
William Morrow and Company Ine,
New York 1994, ISBN 90 325 0535.
Pemandangan Indonesia di Masa
Lampan
door Annabel Teh Gallop
Early Views of Indonesia: drawings from
the British Library is de catalogus van
een expositie, die in 1995 in Jakarta werd
gehouden. Deze tentoonstelling vond
plaats in het kader van de aanbieding
aan de Nationale Bibliotheek van
Indonesia van fascimile reproducties van
510 archeologische tekeningen, betrek
king hebbend op Indonesië, die deel uit
maken van het bezit van de British
Library. Het was een gift van de Britse
regering aan het volk van de Republiek
Indonesië ter gelegenheid van de 50e
verjaardag van de Indonesische onafhan
kelijkheidsverklaring.
Tijdens het Britse Tussenbestuur op Java
(1811-1816) gaf Luitenant Gouverneur-
Generaal Sir Thomas Stamford Raffles
opdracht tot het maken van deze
schitterende tekeningen. De tekeningen
zijn een uniek deel van de collectie van
de British Library. Raffles had grote
belangstelling voor de historie, cultuur en
archeologie van Java. Zijn in 1817 gepu
bliceerde History of Java is hiervan de
neerslag.
Voor de eerste keer werden toen veel
oudheden en tempels onderzocht en in
tekening gebracht, zoals de Borobudur
en Prambanan. Ondanks hun korte ver
blijf op Java, trachtten Raffles en zijn klei
ne staf van artisten en landmeters een
systematische en wetenschappelijke stu
die van alle aspecten van de geschiede
nis en cultuur te verwezenlijken.
De tekeningen die zijn afgebeeld in deze
catalogus zijn een weerspiegeling van de
betrekkingen van Engeland met
Indonesië, voornamelijk in de periode
1811-1816. De tekeningen werden voor
de eerste maal in 1995 tentoongesteld en
geven een origineel en fascinerend beeld
van Indonesië, gezien door de ogen van
de makers zelf.
De collectie van de British Library bestaat
uit meer dan 1500 tekeningen van het
Indonesië in het begin van de 19e eeuw.
De meeste van deze tekeningen werden
nooit eerder gepubliceerd. De catalogus
is onderverdeeld in drie hoofdstukken:
archeologische tekeningen van Java,
taferelen van het dagelijks leven en
tekeningen op het gebied van de natuur
lijke historie, waarvan de meeste van
Sumatra afkomstig zijn.
De verbreiding van de Islam op Java
sedert de 15e eeuw betekende het einde
van een periode, waarin Hindoeïstische
en Boeddhistische tempels verrezen. Ze
werden verwaarloosd en niet meer
gebruikt, raakten in verval dat werd ver
haast door vegetatie, vulkanische- en kli
maatsinvloeden. Ze verdwenen echter
niet, en bleven bekend bij de bevolking,
die offers bleef brengen bij de godenbeel
den.
Ook bij de gezanten van de VOC, die op
weg van Batavia naar het hof van Mata-
ram in Kartasura, de Prambanan-vlakte
met de talrijke tempelruïnes, passeerden
77
