Nasi goreng speciaal.
Oma Marsman vertelt
Galerie Buitenzorg
kleren kopen en je kon het verschil in
kleding niet meer zien tussen een bankdi
recteur en een klerk. In Europa moesten
ze daar echt aan wennen. Daar maakten
de kleren nog de man. Europeanen von
den het zeer ongepast dat je het verschil
tussen rang en stand niet meer kon zien
in kleding. De naaimachine verdrukte
hier ook het kleermakers beroep.
Een groot aantal immigranten in de 19de
eeuw had dat beroep of deden naaldwerk,
alles moest immers met de hand worden
gedaan. Maar nu deed de machine het
werk en het kleermakersberoep ging
bergafwaarts. Aan de andere kant konden
de minder gegoeden beter gekleed gaan
en kleren dragen die ze anders misschien
niet zo gauw hadden kunnen dragen.
Een hele industrie sprong op hier, en later
over de hele wereld. En nu kleden we ons
allemaal zowat precies eender. We dragen
dezelfde soort jeans, dezelfde soort shirts,
shorts, jurken, blousen, avondjurken,
noem maar op. We lopen allemaal 'in
uniform'.
Mijn moeder bracht Ouwe Bet mee naar
Holland en later naar Amerika. Bet kwam
terug naar haar geboorteland en mijn
schoonzuster heeft de naaimachine nu,
compleet met de ronde kap er nog op.
Zij is antiek maar ze werkt nog steeds uit
stekend. Mijn man liet haar eens vallen
per ongeluk en dat stuk ijzer kwam met
een klap op de grond terecht, maar zelfs
het houten deksel mankeerde niks, er zat
alleen een levensgrote kras op. Onlangs
was ik in een winkel waar ze naaimachi
nes verkopen en vroeg naar een Singer.
De salesman zei: 'Koop geen Singer, het is
niet meer de Singer die je je herinnert.
De machine wordt niet langer in Amerika
gemaakt maar in het buitenland, en alle
onderdelen zijn nu van plastic. Alleen de
naam is nog hetzelfde'. Ik kon mijn oren
niet geloven. Eerst verdween de klontong
uit m'n leven en nu dit. De wereld is wel
verandert. Waar vind je nu nog een djait,
een ware Dior, die tevens violist was in
zijn kampong?
En waar vind je nog een klontong die met
één zwierige zwaai de wereld aan je voe
ten brengt, glanzende zijde uit Japan,
kanten kleedjes uit Sjanghai, katoen uit
Egypte of India, en dat alles zo maar bij
meters over z'n arm? Waar? Van dit alles
is er alleen nog maar Bet.
Onverwoestbare, trouwe Ouwe Bet Singer!
luul Lentze
0 Daniël J. Boorstin, The Americans:
The Democratie Experience
(Vintage Books Editions, New York, 1974).
Op een vroege morgen sloeg ik de krant
open en zag ik de volgende advertentie
staan:
'Welke dame uit het voormalig Ned.-Indië
is genegen onze producten middels demon
stratief in het buitenland bekendheid te
gevenBrieven onder no...'
Mijn belangstelling was gewekt. Het huis
dat we aan de rand van de polder hadden
gekocht, was na veel trammelant eindelijk
klaar en opgeleverd. Ik was bezig het aan
te kleden en in te richten. Mijn man was
in Indië achter gebleven om alles te
kunnen betalen. Een bij-baantje was wel
het laatste waar ik behoefte aan had.
Maar ja, alles wat met Indië te maken had
was toen altijd nog zo
actueel, dat ik onmid
dellijk besloot te
reageren. En wel op
een manier dat ik
er zeker van kon
zijn, per om
gaand ant
woord te
zullen krijgen
Ik knipte de advertentie netjes
uit, plakte het strookje op het
midden van het schrijfvlak van een open
briefkaart en schreef er één woord van
twee letters onder: 'Ik'
Links beneden mijn naam, adres en tele
foonnummer.
Een prettige mannenstem die me de vol
gende morgen al heel vroeg opbelde.
Wanneer ik komen kon voor een
gesprekje.
'Zeg 't maar, ik ben erg geïnteresseerd.'
'Zullen we het dan houden op morgen
ochtend, elf uur? En kan ik mijn vrouw
zeggen dat u tussen de middag een boter
hammetje met ons mee eet?'
Nou nou, hij liep wel hard van stapel,
maar dat vond ik wel grappig. Mijn man
zegt dat ik veel te goed van vertrouwen
ben maar ik ben van 'binnenuit' eenmaal
een argeloos mens en heb me er altijd wel
bij bevonden. Ook nu weer. Want, wat
was het nou helemaal? De meneer was
een zakenman uit Soerabaja. Het hele
gezin - totoks - was gek op Indisch eten.
Hier in Holland had hij zich gegooid op
de fabrikage van kant en klare sambal
goreng, ingeblikt in hoeveelheden van
ongeveer 100 gram. Het verkocht goed,
geen enkel probleem. Maar toen de nasi
goreng. Huilen met de pet op.
Geen wonder, dacht ik. Ik word al misse
lijk als ik denk aan ingeblikte nasi
goreng. Duizend blikken die niet verkocht
mochten worden. En waarom?
Op de wikkels stond een bordje nasi
goreng afgebeeld, met een
decor van
een spiegel -
eitje, een
takje groen
en een stukje
kroepoek.
Zaten die
y» ingrediën
ten ook in
het blik?
Natuurlijk niet. Dan nieuwe wik
kels. Is Holland echt zo klein?
In het buitenland doen ze niet zo moei
lijk, vertelde mijn gastheer.
Ik heb toen maar eerlijk verteld dat ik uit
nieuwsgierigheid op de advertentie had
gereageerd. Met schoolgaande kinderen
zou ik immers geen uitstapjes kunnen
maken naar het buitenland?
'Jammer, mevrouw Marsman, heel jam
mer. U bent een dynamische vrouw.'
'En zo origineel' voegde zijn vrouw er aan
toe.
'Dank u, dank u wel. Ook voor de pret
tige ontvangst.'
Wij aten sambal goreng attie op de boter
ham en het was heel lekker. En origineel.
Harryet Marsman
arts crafts
uit Indonesië en China 1
winkel - galerie
beeldentuin
Molenstraat 45, 2513 BJ Den Haag
informatie: 070 - 345 51 64
SETIAKAWAN
geldleningen
voor 65 plussers
Voor een 65-plusrekening t/m 25.000,-
aflossing 36/60 maanden.
Kwijtschelding bij overlijden.
Bel Setiakawan 013-53501 05
dagelijks 09.00 - 23.00 uur
41ste jaargang nummer 4 oktober 1996
9
