Lied van
vaarwel
itations
from Florida
moessQn
Een paleis was voor ons in Indië net als
sneeuw. We hadden geen van beide ooit
gezien. Wel wisten we van kratons van de
sultan en soesoehoenan en dat de gouver
neur-generaal van Nederlands-Indië een
paleis had in de plantentuin in Buiten
zorg, dat wisten we ook. Sommigen had
den dit paleis zelfs gezien. Een heel mooi,
heel groot, heel wit gebouw met de vlag
in top als de GG er verbleef. Maar in mijn
ogen was een paleis geen paleis alvorens
het bewoond werd door een koning of
koningin, liefst gehuld in een rood
gewaad afgezet met hermelijn, net als
Wilhelmina en liefst met een kroon op
het hoofd zoals Victoria en de boze ko
ningin uit de film Sneeuwwitje. En toen ik
jaren later voor het Paleis op de Dam
stond, was dat in mijn ogen een echt pa
leis dat behoorde aan een echte koningin.
Maar hier in Amerika kennen ze geen
paleizen of vorsten. Wel kennen ze de
enorme gebouwen waarin de Rockefellers,
de Vanderbilts en al die andere geldma
kers wonen, maar dat zijn magnaten en
magnaten dragen geen kroon of een her
melijnen mantel die achter ze aansleept.
Toch staat er een paleis op Amerikaanse
bodem dat aan een koningin behoorde en
velen weten het niet eens.
Ik wist het ook niet.
In 1776 vond lames Cook, een zeevaarder
op zoek naar een doorgang tussen de
Stille- en Atlantische Oceaan, eerst het
eiland Oahu, vervolgens Kauai en Niihau
en ten slotte de overige eilanden van de
Hawaiiaanse eilandenreeks. Cook noemde
de eilanden de Sandwich Islands ter ere
van John Montagu, de Graaf van Sand
wich, de man die hem op verzoek van
Koning George 111 op zijn ontdekkingsrei-
Te koop gevraagd
Tel. 0182 - 393 492
zoon van een Amerikaanse zeekapitein.
Dominis was gouverneur van Oahu.
Inmiddels was Hawaii het middelpunt van
de suikerindustrie en waren de eilanden
drukke handelsgebieden geworden voor
de rest van de wereld. De kleinkinderen
van de eerste missionarissen hadden een
grote vinger in de pap. Ze hielden de
touwtjes van de economie stevig in
handen.
Ze kregen hun eerste kennismaking met
de rechtmatige troonopvolgster toen die
- terwijl Koning Kalakaua verre reizen
maakte - als 'regentes' optrad en de haven
sloot om een pokkenepidemie tegen te
gaan. De ziekte was namelijk
Hawaii binnen gebracht door
Chinese koelies die kwamen
werken in de rietvelden van
Hawaii. Liliuokalani bescherm
de daarmee haar volk, maar
kreeg de rijke suikerbaronnen
tegen zich. Er kon geen suiker
worden geëxporteerd.
In 1887 reisde zij met haar
schoonzuster koningin Kapio-
lani naar Engeland om koning
in Victoria te bezoeken. Ze
werden er vorstelijk ontvangen.
Vier jaar later, na de dood van
Kalakaua, die kinderloos was
gebleven, werd Liliuokalani
koningin van Hawaii.
Zij trachtte een nieuwe grond
wet op te zetten om haar macht
in het koninkrijk en de rechten
van het Hawaiiaanse volk te
versterken. Dat stond de suiker
planters en de handelslieden
niet erg aan en de koningin
werd wegens 'verraad' opgeslo
ten in lolani Palace, het paleis
dat Kalakaua had laten bou
wen. Daar verbleef ze van
januari 1895 tot september van dat jaar.
Haar vertrekken bevonden zich op de
tweede verdieping van het paleis.
Ze mocht geen boeken hebben, alleen een
Bijbel, maar er was nog iets waar Liliuo
kalani om bekend stond. Zij was een
begaafd componiste en schreef wel 160
muziekstukken. De bekendste is 'Aloha Oë'
dat over de hele wereld wordt gehoord.
Liliuokalani vergat haar volk nooit.
Hawaii had een eigen vlag, een eigen
volkslied, een eigen koningin, een eigen
grondwet. Ze regeerde echter maar heel
kort. Er waren nu meer vreemdelingen in
haar land dan Hawaiianen en die vreem
delingen wisten hoe ze geld moesten
maken uit de vruchtbare gronden van het
Hawaiiaanse koninkrijk. Een koningin
kwam echter niet in hun plannen voor.
Zij verloor haar troon en het volk verloor
zen uitstuurde. De Hawaiian Islands lagen
nu open voor de rest van de wereld en
voor Amerika en vele andere landen werd
het de springplank voor de handel met
China en Japan en een middelpunt voor
de walvisvangst. Amerikaanse missionaris
sen deden er hun werk en al gauw werd
de bevolking christen. Amerika zorgde
ervoor dat de eilanden niet in 'verkeerde'
handen zouden vallen, maar Hawaii had
een onafhankelijk bestuur.
In dit geval een vorstenhuis waarvan de
meest bekende vorst, Kamehameha I, het
uitgestrekte eilandenrijk verenigd had.
Maar de Hawaiianen vergeten niet licht
hun laatste vorstin, Koningin Liliuokalani.
Zij werd geboren in 1838 en kreeg een
hele goede academische opleiding van de
missionarissen. Het Hawaiiaanse alfabet
en de geschreven taal waren nog geen tien
jaar in gebruik toen. Een prestatie van de
missionarissen. Haar broer Kalakaua be
steeg de troon in 1874 en hij was het die
de hula, verboden door de missionarissen,
weer in ere herstelde. Zijn parlement was
op Engelse leest geschoeid en hij had vele
Europese en Amerikaanse adviseurs.
Liliuokalani was inmiddels getrouwd met
een jeugdvriend, lohn Owens Dominis, de
14
door verzamelaar schilderijen uit
Ned.-Indië van o.a.
G.P. Adolfs, Frits Ohl,
P.A.J. Moojen, W. v.d. Does,
Jan Frank, H. van Velthuysen,
A. Breevelt en anderen.
