Gelezen Biografie Thamrin moessQn De urn en de noot Justine Swaving ISBN 90-73304-50-4 ƒ34,95 Mohammad Hoesni Thamrin (1894-1941) was voor de Tweede Wereldoorlog een van de belangrijkste Indonesische politici. In Nederland is hij ten onrechte nogal on bekend. En dat, terwijl in Indonesië veel straten naar hem genoemd zijn, vaak de belangrijkste straten van steden. Thamrin bracht zijn leven door in de hoofdstad van Indonesië, Jakarta, toen het nog Batavia, of Betawi in het Maleis, heette, en de hoofdstad van Nederlands-Indië was. Tot nu toe was er van Thamrin geen goede biografie. Nu is er dan dit boek, het resul taat van jarenlang grondig onderzoek. De auteur, Bob Hering, werd geboren in Soerabaja. Net als eerder Thamrin bezocht hij de Koning Willem III school in Batavia. Als scholier maakte hij daarThamrins begrafenis mee. De bevolking van Batavia kwam overal vandaan: allerlei Indonesische eilanden, Maleisië, China, Portugal, Nederland. Ook Thamrin zelf was van gemengde af komst, met een Engelse grootvader. Hij kwam uit een familie van ambtenaren en zakenlieden. In maart 1916 werd Thamrin lid van de plaatselijke kiesvereniging Melajoe. In deze vereniging kwam een paar maanden later een conflict over het Comité Indië Weerbaar, dat dienstplicht voor Indone siërs wilde. In Melajoe was onder meer Dirk van Hinloopen Labberton hier voor; ondermeer Notoatmodjo hier tegen. Hering's boek neemt 1917 als grens, dus deze kwestie valt er eigenlijk buiten. Mogelijk is nog ergens te vinden, hoe Thamrin dacht over deze zaak, aan het begin van zijn politieke loopbaan. In algemene zin noemt Hering Indië Weer baar wel in zijn hoofdstuk twee. Dit geeft een overzicht van de Indonesische politiek in het begin van de twintigste eeuw. Hier, op pagina 28, schrijft Hering 'the Sl-supported native militia'. Hierbij moet ik opmerken, dat binnen het bestuur van deze Sarekat Islam voor- en tegenstanders van dienstplicht waren. Uiteindelijk besloot de meerderheid, om wel deel te nemen aan een delegatie van het Comité Indië Weerbaar. Maar dan moest die dele gatie spreken over weerbaarheid in het algemeen, en dit niet concretiseren als 'inlandse militie'. Zie hiervoor mijn boek uit 1996, The Politics of Divine Wisdom. Theosophy and labour, national, and women's movements in Indonesia and South Asia, 1875-1947. Het boek van Hering, dat in 1994 werd afgesloten, kon hier geen rekening mee houden. In 1919 werd Thamrin lid van de gemeen teraad van Batavia. Hij zou het tot zijn dood blijven, en in 1926 wethouder wor den. Op landelijk niveau werd hij lid van de Volksraad in 1927. Dit was geen echt parlement, maar kwam er onder autoritai re koloniale verhoudingen wel het dichtste bij. Ook in de Volksraad werd Thamrin lid van het dagelijks bestuur. Thamrin speelde een hoofdrol in samen werkingsverbanden tussen Indonesische politieke (en andere) organisaties. In de Volksraad leidde hij de Nationale Fractie. Erbuiten was hij aan het eind van de jaren twintig belangrijk voor de PPPKI, waarbij onder andere de PNI van de latere presi dent Soekarno was aangesloten. Zo'n tien jaar later was hij dat ook voor de overkoe pelende organisatie GAPI. Thamrins leven kwam tot een voortijdig einde in januari 1941. Terwijl hij ziek was, hoge koorts had en moest overgeven, beschuldigde het Nederlands-Indische gezag hem van hoogverraad, van met Japan onder één hoedje spelen. Zijn arts werd niet meteen bij hem toegelaten. Onder huisarrest stierf hij enige dagen later. Enkele jaren eerder had dit gezag de leider van de Nationaal Socialistische Beweging, Mussert, beter behandeld, toen deze Indië bezocht. De beschuldiging, dat Thamrin een Japans agent zou zijn, is merkwaardig in het licht van Amerikaanse regeringsdocumenten van vlak na het uitbreken van de oorlog. In oktober 1939 had Thamrin met de Amerikaanse consul generaal in Batavia, Rickover, gesproken. In deze gesprekken had Thamrin angst uitgesproken voor in het bijzonder Japan. Mocht Nederland een 'Westmark' van Hitler-Duitsland worden, zei Thamrin, dan vroeg hij om Ameri kaanse bescherming van Indië tegen Japan. Hering besluit zijn werk over Thamrin met dichtregels van Henriëtte Roland Holst. Zo typeert hij Thamrin als een exponent van de generatie die het doel, een onafhankelijk Indonesië, wel voorbe reidde, maar niet bereikte. Zoals ook andere generaties van politieke strijders het bereiken van doeleinden niet mee maakten. Hering's boek is zeer leerzaam. De grote lijnen zijn goed. Veel details zijn interes sant. Soms duiken fouten op, die bij een boek van deze omvang te verwachten zijn. Sommige daarvan zijn het gevolg van verdwalen in de doolhof van het tekstver werkingsprogramma WordPerfect. Zo staat op bladzijde 211 de naam Van Hinloopen Labberton ten onrechte als Hinlopen met één 'o'. Daardoor komt die naam voor deze bladzijde ook niet in de index achter in terecht. Ook zijn sommige alinea's wel erg lang. Hopelijk komt er een tweede druk van dit boek, waarin een en ander rechtgezet kan worden. Herman A.O. de Tollenaere SA.H. Thamrin and his quest for Indonesian nationhood 1917-1941 door Bob Hering Kabar Seberang: 407 pag. (paperback) prijs 65,00 'Zo'n boek als dit heb ik niet eerder gelezen' Justine Swaving 'is Indisch en koloniaal, maar ze weet ook over te brengen dat in deze veel verguisde koloniale samenleving een liefde en intimiteit kan opbloeien en een heel leven kan doordringen.' aldus Rob Nieuwenhuys over het boek: Ook pas verschenen: Indië was alles. Alles Jill Stolk ISBN 90-73304-45-8 29,90 Mijn Lief, Java Roy Piette ISBN 90-73304-46-6 29,90 Als de natuur zwijgt Joop de Lange ISBN 90-73304-49-0 34,95 Leverbaar via de boekhandel of rechtstreeks: bv BONNEVILLE, Dorpsstraat 13, 1861 KT Bergen NH tel. 072 -58138 33 fax 072 - 589 46 12 46

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1997 | | pagina 50