Een passie voor
Hawaiianmuziek
moessQn
Als ik in Velsen-Noord aanbel bij Gerrit
en Lolita Venema, word ik hartelijk ont
vangen. Gerrit Venema (58) is gepensio
neerd ambtenaar; voormalig archivaris
van de sector Welzijn in de gemeente
Velsen. Hij is secretaris van de Stichting
Hawaiian Muziek en Cultuur in Nederland.
Die is op 1 januari 1995 in het leven ge
roepen door een zevental enthousiaste
liefhebbers van Hawaiianmuziek. Op al
lerlei manieren probeert de stichting deze
muziek te promoten. Ze geeft onder meer
een magazine uit, de Spirit of Aloha,
organiseert promotiedagen en is aanwezig
bij evenementen.
'De naam van de stichting suggereert dat
wij ons alleen maar bezighouden met
muziek en dans uit Hawaii. Dat is niet zo',
aldus Gerrit Venema. 'Ook de muziek en
cultuur uit Tahiti, Samoa, Nieuw-Zeeland
en de Indische uitvoering van Hawaiian
muziek vallen daar onder.'
Hoe is je interesse voor Hawaiianmuziek
ontstaan
'Heel lang geleden al. Ik kom uit een mu
zikale familie; mijn moeder speelde man
doline. Mijn vader musiceerde ook en er
werd vroeger natuurlijk veel naar de radio
geluisterd. Hawaiianmuziek was in die tijd
erg populair. De klassieke countrymuziek
had ook mijn belangstelling, als er maar
een steelgitaar in zat. Ik ben eigenlijk mijn
hele leven al bezig geweest met allerlei
soorten muziek. Toch is de Hawaiianmuziek
door de jaren heen mijn passie gebleven.
In 1985 werd de cd Heimwee naar Insulin-
de van George de Fretes uitgebracht.
Ik ging op zoek naar die cd en kwam in
contact met een aantal leden van Hawaiian
Calls, een voormalige vereniging van
1 lawaiianmuziekliefhebbers uit de jaren
zestig. Het praten over onze wederzijdse
passie en het luisteren naar de muziek
deed mijn interesse alleen maar vergroten.
Ook binnen andere muzieksoorten zoals
Indorock en rock and roll, ga ik altijd op
zoek naar Hawaiian-invloeden. In de
band van Bill Haley bijvoorbeeld - een
van mijn favorieten - zat ook een steelgita-
rist. Hawaiianmuziek bestaat dus zeker
niet alleen uit trage, melancholische klan
ken. Het is muziek die in verschillende
ritmen en stijlen past. Dat vind ik de
kracht van Hawaiianmuziek.'
Behalve muziek zijn ook de dansen erg he
kend. Dansuitvoeringen hebben vaak een
sensuele uitstraling. Is dat altijd zo geweest
'Nee. De traditionele dansen komen voort
uit de religie en legendes. De bewoners
van Hawaii waren oorspronkelijk animis-
ten. Hun geloofsovertuiging vroeg zelfs
menselijke offers. Er heerste een wrede en
oorlogszuchtige cultuur. De dansuitvoe
ringen waren erg wild, de dansers en dan
seressen schaars gekleed. Door de komst
van de missionarissen kwam daar veran
dering in. Hun religie verdween naar de
achtergrond waardoor de dansen werden
aangepast. De dansers en danseressen
kleedden zich voortaan en het fanatisme
maakte plaats voor vloeiender bewegingen.
Toen men de hu/rt-dansen buiten de eilan
den ging uitvoeren, begonnen westerse,
commerciële invloeden een rol te spelen.
Men ontdekte dat de sensuele dansbewe
gingen en de typische kleding bij een gro
ter publiek in de smaak vielen. Van nature
zijn de Hawaiianen erg preuts. Tijdens de
dans mag een danseres niet lachen. Het is
een serieuze aangelegenheid. Dit in tegen
stelling tot de Tahitiaanse dansen die veel
erotischer getint, vrolijker en wilder zijn.'
De Indische Hawaiianmuziek ontstaat
rond 1919. In dat jaar is de Hawaiiaan
Ernest Kaai met zijn groep The Royal
Hawaiian Troubadours op wereldtoernee.
Hij doet ook Nederlands-Indië aan en
treedt onder meer op in Batavia. Als de
band een tijd later opnieuw op lava
belandt, verlaten Alexander Lazerus en
Herbert Pahupu Byrnes de groep om zich
blijvend op het eiland te vestigen. Ze vor
men samen een band en toeren door de
archipel, waarmee de kiem voor een nieu
we stroming in de Hawaiianmuziek is ge
legd. Een van de eerste ensembles die
begin jaren dertig op lava deze nieuwe
stijl hanteert, is de band van I larry van
den Brink.
Ie bent begonnen met een onderzoek naar
Indische Hawaiianmusici. Wat is eigenlijk
het verschil tussen de 'traditionele' en de
Indische Hawaiianmuziek
'Indische mensen zijn over het algemeen
gevoelig, romantisch en melodieus. (Ger
rit werpt een steelse blik naar zijn Indi
sche vrouw Lolita.) Deze karakteristieken
vind je terug in de Indische Hawaiian
muziek. Laat ik zeggen dat die elementen
meer en nadrukkelijker in deze muziek
aanwezig zijn dan in de traditionele
Hawaiianmuziek. Er wordt een romanti
sche sfeer opgeroepen. Dat is ook een van
de sterke kanten van de grootmeester,
George de Fretes.
Waarom een onderzoek naar Indische
Hawaiian musici
'Mijn onderzoek komt voort uit persoon
lijke interesse. Ik ben een enorme bewon
deraar van de stijl die deze musici han
teerden. Het is een unieke stroming.
Alleen Indische musici - en met name de
ongeëvenaarde George de Fretes - kunnen
dat gevoel, die melancholie in de muziek
26
iBte-
