r o
Avondjurk
A S 1
R
ken als vanzelf. Frank kreeg hoe langer
hoe meer winkels, die hij door familiele
den en vrienden liet beheren. De winkels
vermenigvuldigden zich en Woolworth
werd schatrijk.
In 1909 werd in Lower Manhattan, New
York City, met de bouw van de Woolworth
Building begonnen. In 1913 was deze wol
kenkrabber met een toren van een gothi-
sche kathedraal klaar. Frank, de merchant
prince betaalde er 13.500.000,- voor, in
contanten. Tot 1930 was de Woolworth
Building het hoogste gebouw ter wereld.
Nog niet zo lang geleden waren er wel
3000 Woolworths in Amerika, bijna in
iedere stad een 5 and 10. Op dit moment
zijn er nog maar zo'n vierhonderd. Onze
Woolworth in Ocala werd dit jaar geslo
ten. Het bekende rode bord, waar in gou
den letters Frank W. Woolworth Co. op
staat, is verdwenen. Er zijn andere winkel
magnaten die het idee van Frank overge
nomen hebben, de competitie is te groot.
Maar Frank is de baanbreker van de 5 and
10 cent stores geweest en zijn faam en in
vloed zijn zelfs te vinden in Amerikaanse
popmuziek. In String of Pearls wordt er
gezongen van 'a string of pearls a la Wool
worth.' Nat King Cole zingt over het aardi
ge meisje dat hij ontmoette: 'I found a mil
lion dollar baby in a 5-and-10 cent store'.
In de loop der jaren gingen de prijzen om
hoog, maar de spulletjes van Woolworth
bleven goedkoop, al kost alles nu meer dan
vijf of tien cent. Wat kun je nu eigenlijk
nog kopen voor vijf of tien cent? Niet veel,
zelfs niet in Frank Woolworth's winkels.
Toen ik jaren geleden in Manhattan werk
te, lunchten we vaak in de 5 and 10.
De Woolworth in Lower Manhattan is
reusachtig groot en het was er net zo ge
zellig, vol en rommelig als in de toko van
Tjina Bongkok in Singosari. Net als in de
toko kon je er van alles en nog wat krij
gen, voor weinig geld. En net als Frank
Woolworth had de Chinees the right idea,
geen toko in een zijstraat, maar aan de
hoofdweg. We hadden onze eigen mer
chant prince op de hoek van de straat.
Misschien is hij ook miljonair geworden
of misschien één of meer van zijn kinde
ren, die stoeiende Chineesjes van toen,
wie weet.
TRAVEL
SERVICES
Tel. 020 - 427 71 50, Fax 020 - 427 40 73
Femke was een bloedmooie Friezin, hoog
blond met iets schuinstaande groene ogen
en hoge jukbeenderen. Ze was getrouwd
met een zonderlinge bestuursambtenaar
in Batavia. Hij was weliswaar flink en dap
per, maar een idealistisch warhoofd, die in
het roerige jaar 1948 nog ongewapend de
kampongs in de Ommelanden introk en
daar dan ook nog bleef overnachten, wat
levensgevaarlijk was.
Het was de tijd van krapgeld waardoor de
ambtenaren maar een deel van hun salaris
kregen en verder afhankelijk waren van de
distributie. Maar als dit gezin zijn deel van
de distributie van textiel en voedsel kreeg,
gaf de man dat meestal weg aan Indone
siërs. Zijn vrouw moest dan maar zien,
hoe ze het kinderrijke gezin moest voeden
en kleden.
Het is dan ook te begrijpen, dat de vrouw
in paniek raakte, toen haar man en zij or
der kregen bij een grote plechtigheid ten
huize van de gouverneur in avondtoilet te
verschijnen. Voor hem was dat geen pro
bleem: hij kon in uniform verschijnen,
maar zij had net een katoentje om aan te
trekken. Hoewel dat in het dagelijkse le
ven niet opviel, omdat ze zo'n prachtig
figuur had: meer Venus dan wajangpop.
In paniek ging ze naar haar vriendin Ada,
die al in Holland was geweest en mis
schien wel twee avondjurken had.
Maar helaas, die had er maar één. 'Nou',
zei Femke somber, 'ik zal wel zien hoe ik
me red. Daar moet iets op te vinden zijn.'
De avond begon zeer stijlvol. De dames
ruisten binnen, in al of niet zelf gemaakte
jurken, al of niet geslaagd. De mannen
vielen daarnaast weg, al vonden zij zich
zelf nog zo belangrijk. Ada en haar man
waren bij de eersten, want Ada was be
nieuwd hoe Femke zich uit haar benarde
situatie had gered.
De blonde Femke kwam als laatste binnen,
maar het effect was opvallend: de hele
zaal viel stil. De mannen omdat ze daar
zo'n prachtige vrouw zagen binnenkomen,
de vrouwen omdat ze met bewondering
naar haar toilet keken.
Ada legde fluisterend aan haar man uit,
hoe Femke dit effect bereikt had: ze had
een ouderwets, zwart badpak aan, met op
de ene schouderband een grote tros, witte
orchideeën. Ze had haar goudblonde haar
opgestoken, 'op zolder', zoals men dat toen
noemde. Ze had jade-groene oorknoppen
en een halssnoer en armbanden in dezelf
de kleur en van het zelfde materiaal:
plastic. Maar het meest verrassende was
het onderste deel: ze had een groene, hard
gesteven legerklamboe om haar middel
vastgenaaid, zodat het wijd uitstond en
precies tot de grond reikte.
Statig liep ze, met haar man er wat sukke
lig naast, naar haar gereserveerde plaats,
schijnbaar niet opmerkend dat iedereen
naar haar keek. Ze ging schuin voor Ada
zitten waarbij ze nog even omkeek met
een samenzweerdersglimlach en een knip
oog.
De plechtigheid leek eeuwen te duren.
Vooral de Indonesiërs putten zich uit in
lange, bloemrijke speeches, vol Sanskriet
en Arabische woorden, zodat het meren
deel der Nederlanders er niets van be
greep, omdat zij nooit verder waren geko
men dan de enkele woorden die ze nodig
hadden om orders te geven aan hun per
soneel. Maar ook aan dat deel kwam een
einde en de mensen stonden op om de
pas benoemde functionaris te feliciteren.
Op het moment dat Femke opstond, riep
Ada verschrikt: 'Femke, ZITTEN! Wacht tot
ik bij je ben!'
De zo bewonderde wijde rok zat namelijk
als een prop op haar zitvlak zodat haar
fraaie dijen onder die massa goed zicht
baar waren. Maar wat in een zwembad
getoond mag worden, is choquant bij een
dergelijke plechtigheid.
Het duurde enige tijd eer Ada zich tegen
de stroom in bij Femke had gevoegd en
haar voorzichtig liet opstaan, daarbij de
stugge stof weer enigszins in de plooi naar
beneden trekkend. Haar man stond er met
een rode kleur schaapachtig bij en Femke
kreeg de slappe lach.
Twee jaar later was Femke gescheiden. Ze
had een andere man gevonden die beter
voor haar zorgde en meer rekening met
haar en de kinderen hield.
C. van Heekeren
G E L> D
LENEN
17
i i i i
kookcursussen in Azië, o.a. in Indonesië
verzorgde individuele reizen
Wittenburgergracht 265A
1018 ZL Amsterdam, Nederland
DEZE
V ADVERTENTIE IS
GOUD WAARD!
Bel gerust Setiakawan.
Wij zijn tot 22.00 uur bereikbaar.
(078) 618 08 66.
i- 't
Setiakawan
42ste jaargang nummer 8 februari 1998
