mijlen die hij met opzet vijftig procent te
klein noteerde. Want hij wist dat de bijge
lovige en ongeletterde bemanning ten
zeerste bevreesd was om van de platte
wereld (die nog als een pannenkoek be
schouwd werd) af te vallen en in een
groot onbekend zwart gat te belanden.
Toen Columbus dus voor het eerst eilan
den in zicht kreeg en later in contact
kwam met de inboorlingen, dacht hij dat
hij reeds in Indië was beland en met
Indianen te maken had. Vandaar de in
gebruik genomen verkeerde namen zoals
de Westindische eilanden en West-Indians,
zoals de nakomelingen van de uit Afrika
afkomstige slaven zich graag plegen te
noemen.
Maar diezelfde noordoost-passaat wordt
ook wel eens de 'perspomp van de warme
golfstroom' genoemd en daar danken wij
ons klimaat aan!
Bekijken we nog eens de kaart van het
westelijk halfrond dan realiseren wij ons
dus dat de noordoost-passaat onder een
schuine hoek op de noordkust van Zuid-
Amerika komt aanstormen. Pohon Linde
heeft daar ruim twaalf jaren rondgezwor
ven en die passaatwind waait in het Cari-
bisch gebied vaak met windkracht acht.
Op zee denk je dan terecht dat het stormt,
zij het dat de zon schijnt en dat er hier en
daar wat cumulusbewolking komt over
drijven. Logisch dus dat het zeewater in
zuidwestelijke richting wordt opgestuwd,
nabij de kust vervolgens maar één kant op
kan en wel in westelijke richting verder
moet stromen.
Daarna komt die zeestroom in de Golf
van Mexico terecht en omdat het langge
rekte eiland Cuba die zelfde Golf van
Mexico voor het grootste deel gesloten
houdt, kan het opgestuwde water slechts
via één gat ontsnappen, namelijk door de
zeeëngte tussen Cuba en Florida. Langs de
Florida Keys, de kleine eilanden die tot
aan Miami langs de kust liggen, heeft de
Warme Golfstroom inmiddels een snel
heid van drie zeemijlen per uur bereikt
(circa 5 '/2 km per uur) en is het een
machtig grote rivier in zee geworden.
Onder invloed van de Coriolisversnelling
buigt die zeestroom die de honderd-
vademlijn volgt, nu af naar rechts en dat
effect wordt nog versterkt, omdat een kou
de Labradorstroom die langs Canada om
de zuid stroomt, die warme zeestroom
nog eens extra uit de weg duwt.
Aldus steekt deze warme rivier vanaf Kaap
Hatteras de Atlantische Oceaan over,
wordt veel breder en stroomt daarom ook
langzamer en met een verminderde tem
peratuur naar de Britse eilanden.
Deze stroom die miljoenen kubieke me
ters relatief warm water naar Europa voert,
is er onder andere de oorzaak van dat er
palmbomen op de Scilly Eilanden, op
Engelands zuidkust en op de Engelse
Kanaaleilanden groeien. Omdat een klein
deel van die Warme Golfstroom met de
wijzers van de klok de Golf van Biskaje in
stroomt, heeft bijvoorbeeld een stad als
Madrid (die op dezelfde geografische
breedte ligt als New York), ook 's winters
een gematigd klimaat, terwijl de winters
in New York bar koud zijn.
Een groot deel van die Warme Golfstroom
stroomt langs de westkust van Engeland,
Ierland en Schotland om de noord en een
ander groot deel duikt het Engels Kanaal
en vervolgens de Noordzee in. Aan dit ge
geven dankt onder andere Nederland zijn
milde klimaat 's winters en de vele kwak-
kelzomers.
Vervolgens stroomt het grootste deel van
de Warme Golfstroom (die nog steeds één
tot een halve graad warmer is dan de om
ringende koude zee) naar Noorwegen,
zorgt daar voor een relatief mild klimaat,
houdt de fjorden ijsvrij en duikt uiteinde
lijk onder het poolijs.
Ik moet denken aan de strenge winters
van omstreeks 1951 die Turkije toen in
zijn kille greep hield. Dat de nauwe Bos
porus in het voorjaar nog dichtgevroren
zat en dat vrachtwagens over het ijs reden.
In dezelfde week stonden op de nog be
sneeuwde hellingen van de Noorse fjor
den, de klaprozen reeds in bloei.
Dat de fjorden het hele jaar door ijsvrij
blijven, is gelegen in het feit dat een fjord
ontstaan is door de slijpende werking van
een vroegere gletsjer en dat het rotsgruis
en de grond van de eindmorene aan de
monding van de fjord in zee ligt. Stel dat
zo'n fjord gemiddeld 150 meter diep is,
dan ligt er in zee aan de monding van het
fjord, een door de eindmorene opgewor
pen drempel van zo'n vijftig meter hoogte.
Met vloed stroomt dus alleen het relatief
warme, bovenste deel van de zee het fjord
binnen en die verversing van relatief warm
water herhaalt zich dan twee keer per dag.
Allemaal wetenswaardigheden die ver van
m'n baleh baleh ontstaan en gebeuren,
zult u denken. Dat is zo, maar als die pas
saat nu eens al die eeuwen niet gewaaid
zou hebben? Dan waren we met z'n allen
na aankomst in Nederland waarschijnlijk
direct in snikken uitgebarsten en hadden
we gejammerd: 'Dat het hier zo koud zou
zijn, wisten we niet. Laat ons terugkeren
naar het land dat we verlaten hebben.'
Een en ander nog afgezien van het feit of
de Indo's en totoks dan wel in hun
huidige vorm bestaan zouden hebben.
Want sommige geleerden menen dat de
Warme Golfstroom door de eeuwen heen
een prikkelende werking heeft gehad op
de West-Europeanen die geestverruimend
is. Door deze geestverruimende prikkels
zouden West-Europeanen onder andere
altijd al meer belangstelling hebben gehad
voor hetgeen er mogelijkerwijs achter de
onbekende horizon lag dan andere volke
ren. Vandaar de drang naar ontdekkings
reizen, vandaar dat onze voorouders naar
Indië gingen en vandaar dat wij nu weer
hier zitten...
Maar om de gevolgen van de moesson,
daar kunnen we niet omheen!
En dat hoopt Pohon Linde een andere
keer in ons lijfblad te behandelen.
Pohon Linde
42ste jaargang nummer 8 februari 1998
31
