<S//
Liever niet in groepsverband,
maar toch verzorgd naar Indonesië?
van bijna een halve eeuw geleden.
Chronisch zieken, invaliden en ouderen -
er werd toen het nieuwe woord 'bejaard'
bedacht - zouden voor de wet andere en
betere bescherming krijgen, in de vorm
van het verkrijgen van bijzondere op
vang, dito geneeswijze en aangepaste
hulpmiddelen.
Zo ontstond de AWBZ (Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten), later kreeg je
de WVG (Wet Verstrekkingen Gehandi
capten), daarbij gevoegd het snel groeien
van de medische kennis en kunde en je
hebt een nieuw probleem.
Hoogbejaarde mensen, ernstig zieken,
door een ongeluk ernstig gemutileerde
personen, worden vaak tegen heug en
meug - emotioneel zo beleefd van de
kant van de medici en van de kant van
de patiënt - in leven gehouden. Welk deel
van leven is er nog voor die mensen?
Een hele hoop, dat denk ik wel, en de
een is de ander niet.
Er zullen mensen zijn, die het adagium
hanteren: waar leven is daar is ook hoop.
Maar er zullen anderen zijn, die onder
gaan en meer niet. In alle zaken ontwik
kelen wij mensen ons verder en een tijd
als die van Robocop zal zeker komen.
Weer zullen de nieuwe vondsten veroude
ren en weer worden er nieuwe dingen en
zaken uitgevonden en bedacht. You hap
pyWeet niet of ik het in die continuïteit
wel ben of kan zijn.
Ik denk dat er voor de doelgroepen wei
nig zal veranderen. Zij zullen afhankelijk
blijven van anderen. Wie weet wordt het
onderdanig vragen, het bedelen en de
hand ophouden het nieuwe evangelie van
een sociale samenleving.
Turbotaal en omong kosong
Leest u nog wel eens een oude Tong Tong
In het nummer van 15 mei 1975 stond
een stukje van Tjalie (op bladzijde 8),
afkomstig uit zijn nagelaten papieren, en
dat ging over de generatie van zijn eigen
kinderen 'die nimmer beseffen kan welke
rijkdommen mijn generatie gehad heeft,
omdat het gros van mijn generatie in
Indië niet leefde als Hein Buitenweg de
zwerver of als Lex Denninghof Stelling
de tijgerjager of Tjalie Robinson de fliere
fluiter, maar hard blokte en zwoegde om
het Europees model te copiëren.
En droomde van de betonnen huizenblok
ken als Schoon Toekomstideaal, gezegend
met Sociale Zekerheden plus Supermarkt
rijkdommen. Pas nu zeggen de verste
denkers: we koersen fout.
We moeten armer, eenvoudiger en broe
derlijke!' leven...'
Toen al! lain je zeggen. Maar toen begre
pen de mensen je nog wel. Hetgeen je zei
en wat je schreef. Nu spreken wij en zij
een heel andere taal. Turbotaal en com-
putaal en daarbij omong kosong va*' je
haweldigste.
In een Tong Tong nog wat ou *er dar die
waarin het artikel van Tjalie stond, zag
ik een meesterlijk getekend grapje van
Poirrié. Een stel rennende katjongs ach
ter een bal aan. Home-made. Aangemoe
digd door een paar enthousiaste nonni-
nonni-manis met het onderschrift: 'Die
nieuwe center-voor geweldig, pas gekocht
van Mangarai voor drie djangkrilts en één
mangga-golèk!' Ik kon en kan die grap
niet kwijt bij een aantal goede vrienden
en kennissen. Over frustratie gesproken.
Wij leven anders, wij denken anders,
wij lachen om andere dingen, eten altijd
lekkerder, houden de botol-itoe in ere en
wanneer je een draai om je oren kreeg
van oom met een snauw: Afblijven, kapot
straks, je weet je hebt twee tjebok-han-
den' dan kan de rest van de wereld alleen
maar gissen wat daarmee bedoeld wordt.
En dat is goed zo! Moet maar zo blijven,
ben ik de dato nu tot de conclusie geko
men.
Ouder wel, maar wijzer?
In de zomer van '77 bezocht ik samen
met het gezin mijn broer in Las Vegas.
Een jaar voor zijn dood was dat. Hij was
toen al ernstig ziek. Een hartklep gebrek
als gevolg van de roodvonk op jeugdige
leeftijd. Op die leeftijd - hij was toen
drieënvijftig jaar - zou een harttransplan
tatie zijn leven hebben gered. Twintig
jaar geleden een zeer kostbaar en risico
vol chirurgisch gebeuren. Nu is dat me-
disch-technisch niet meer zo'n hoog
standje en de verzekeringen hebben die
operatie in hun pakket.
Na Wim's dood schreef ik mijn moeder -
bijna ontroostbaar door dit verlies - dat
haar oudste zoon, ondanks het verdriet
wat zijn dood en ziekte ons had gegeven,
het goed had getroffen. Geen lang ziek
bed en weg nog op een leeftijd waarin je
maximaal kan presteren. Hoe paradoxaal
dit ook klinkt. Niets is er voor de waar
digheid van een mens zo vernietigend als
het door ziekte in een gesloopt lichaam
te moeten leven en totaal afhankelijk te
zijn van anderen.
Chronisch ziek zijn, een ernstig ongeluk
en een zeer hoge leeftijd, laat mij dat be
spaard blijven, heb ik wel eens gedacht.
Maar die keuzes hebben wij niet.
Older, wiser, but a sadder man luidt een
Engels gezegde. Ouder en bedroefder, dat
zeer zeker. Maar wijzer? In 1945 werden
de oorlogsmisdadigers opgehangen.
In dit laatste decennium voor het nieuwe
millennium lopen dat soort lieden nog
steeds vrij rond in Midden- en West-
Af rika, in ex-Joegoslavië en in een aantal
staten in Zuid-Amerika en zeker nog wel
op een aantal andere plekken op deze
wereld. Nog steeds zijn de moordenaars
onder ons.
Hongersnood anno nu is een dagelijks
gebeuren en op televisie te volgen. Kin
derslavernij is er heden net zo, als er was
in de middeleeuwen.
Een sonnet van Shakespeare heeft de be
ginregel: Not mourn for me, when I have
gone. Het rouwen en het verdriet horen
bij zo'n situatie. Het verlies van dierba
ren hoort bij het leven. Het smartelijk
lijden evenzo. Maar ook onze vreugde en
onze liefde. Onze verbondenheid in die
tienduizend dingen. Het leven is hoe dan
ook waard geleefd te worden. Amen
(Aduertentie)
Vraag dan naar onze brochure 'Van Sabang tot Merauke'.
Of... wilt u eens naar HAWAII? Wij zenden u graag onze Hawaii bochure.
Wij maken vrijblijvend een offerte. Wij leveren ook 'losse' vliegbiljetten.
AURORA TRAVEL SERVICE B.V. G
21
Clauskindereweg 28-29,1069 HN AMSTERDAM
"travËlservicebv" Telefoon 020 - 619 93 77 (Zaterdagtelefonisch niet bereikbaar)
42ste jaargang - nummer 9 - maart I 998
