Migratie en integratie
Indische geschiedschrijving en het Nederlandse
geschiedenisonderwijs (V)
De meeste schoolboeken
geschiedenis van tegen
woordig besteden aandacht
aan de komst van Indische
Nederlanders in Nederland en
hun integratie in de multi
culturele samenleving.
De Indische migratie
In schoolboeken wordt meestal kort
ingegaan op migratiemotieven, bijvoor
beeld het feit dat in 1957 Nederlanders,
'waarvan de meesten van Indo-Europe-
se afkomst waren' door Soekarno 'uit
het land werden gezet'"!.
Of: 'Na 1949 weken de meeste Indo's
uit naar Nederland. Zij vreesden in de
nieuwe Indonesische staat als tweede
rangs burgers behandeld te worden'®.
Of deze vraag met antwoord: 'Waarom
kozen Indische Nederlanders ervoor
om naar Nederland te komen en sloten
ze zich niet aan bij de Indonesische sa
menleving? Zij werden daar gezien
als collaborateurs en voelden zich meer
Nederlander dan Indonesiër.'®
In een boek wordt het ten dele toepas
bare begrip 'vluchtelingen' gebruikt®.
Genuanceerder, zowel inhoudelijk als
wat betreft woordkeuze is het volgen
de: 'Vlak na de Tweede Wereldoorlog
hadden Indische Nederlanders en an
dere Indonesiërs die met Nederland
samenwerkten het moeilijk. De natio
nalisten verdachten hen van een pro-
Nederlandse houding. Velen werden
het slachtoffer van wreedheden van na
tionalistische benden. Geen wonder
dat veel Indische Nederlanders zich
niet meer in Indonesië thuis voelden
en naar Nederland trokken. Anderen
bleven in de hoop dat de situatie beter
zou worden. Tot 1951 kreeg men de
kans te kiezen tussen de Indonesische
en de Nederlandse nationaliteit. Daar
na werd de houding van de Republiek
Indonesia tegenover Nederlanders
vijandiger. Velen die voor Indonesië
hadden gekozen, kregen spijt en weken
alsnog naar Nederland uit.'®
Een echte treffer is het volgende frag
ment onder de titel 'Tussen twee vader
landen', waarbij een persoon uit de
groep aan het woord wordt gelaten.
Met deze vaker voorkomende 'verhaal
vorm' wordt het Nederlandse perspec
tief van de tekst heel doelmatig genuan
ceerd:
'Toen Indonesië een onafhankelijk land
werd, vertrokken veel Indo-Europeanen,
ook wel "Indische Nederlanders" ge
noemd, naar Nederland. De achterblij
vers konden de Nederlandse nationali
teit behouden of Indonesiër worden.
Zij kregen tot november 1951 de tijd
om voor het Indonesisch paspoort te
kiezen. De Nederlandse regering gaf
het volgende advies: "Het kiezen voor
het Indonesisch staatsburgerschap is
voor de op dit land gerichte Nederlan
ders de meest natuurlijke oplossing."
Uiteindelijk kwam tussen 1945 en
1961 het grootste deel van de Indo's
naar Nederland. Zij hadden onder het
bewind van Soekarno steeds meer te
maken met discriminatie en een anti-
Nederlandse stemming; er waren con
flicten met Nederland uitgebroken over
de nationalisatie van Nederlandse be
drijven en over Nieuw-Guinea (West-
Irian), een gebied dat in 1949 - volgens
Indonesië ten onrechte - onder Neder
lands gezag was blijven staan. Bij deze
"repatrianten" waren ook ongeveer
25.000 mensen die spijt hadden gekre
gen van hun keus voor de Indonesische
nationaliteit. Vanaf midden jaren vijf
tig was hun leven in Indonesië steeds
moeilijker geworden. Ondanks hun
Indonesische paspoort werden zij als
Nederlanders gezien en daarom gedis
crimineerd.
Onder de repatrianten was Tjalie Ro
binson. Hij schreef het volgende over
de twijfel en angsten van de Indo's:
"Wat zal je zijn in Holland? Je beseft
nu ten volle dat je Indo bent: midden
tussen twee vaderlanden in en met een
vaag besef dat je in geen van beide wel
kom bent. In Nederland omdat je te
veel rare gewoonten hebt en niet direct
past in de samenleving. In Indonesië
15
Tekst: Tom van der Geugten
'Groep immigranten uit Indonesië die kort na de onafhankelijkheid in Nederland zijn
gearriveerd.' Aldus het bijschrift bij deze foto, afgebeeld bij een tekst over Indische
Nederlanders en Zuid-Molukkers. Er staat niet bij dat het hier gaat om personen uit
de eerste groep. Jammer genoeg hebben auteurs niet vermeld dat deze foto is geno
men voor paleis Het Loo, waar prinses Wilhelmina na een oproep door de
Nederlandse regering in 1958 tijdelijke woonruimte ter beschikking had gesteld"2)
43ste jaargang - nummer 3 - september I 998
