Overpeinzingen van een
'Ouwe' Indo
The decade of the 1910s was a decade
of turmoil. On June 28 1914, Archduke
Franz Ferdinand of Austria was assassi
nated by a Serbian. Austria declared
war on Serbia and by doing so started
World War I, also called the Great War,
or the war to end all wars. It involved
just about all of Europe, but at first not
the United States.
However, when in March 1917 Ger
man U-boats sank a few US merchant
men, President Woodrow Wilson decla
red war on Germany. In America there
was a poster of Uncle Sam pointing a
finger straight at every young man of
draft age and everybody else who might
be a valuable contributor to the war
effort. It said: 'I want YOU'. Americans
heeded the call.
Two millions soldiers crossed the oce
an and fought, mostly a trench war, far
from home. Many of them, 116,500
according to the statistics, gave their
lives. America was never the same af
ter that, and neither was the rest of
the world. Never had there been a war
that also affected civilians in such a
way that it was called a 'total war'.
When it ended with an armistice on
November 11, 1918, it had taken eight
million lives and some 21 million peo
ple had been wounded. Mindboggling
Wat is oud heden ten dage?
Alles gaat zo snel tegen
woordig. Als je niet in je
zelf blijft geloven, denk je dat je ach
terlijk bent! Maar, als je nog iets ou
dere mensen weer op weg hebt gehol
pen met de kaartjesautomaat op het
station, dan is je dag weer goed. Of
als je tot besluit van een tennistoer
nooi, moe maar voldaan achter de
gado-gado met saté zit, dan zijn het
maar 58 kalenderjaren!
In die 58 jaar ben ik twee keer met va
kantie in Spanje geweest. Eén keer, 25
jaar geleden. Toen waren onze kinde
ren 4 en 7 jaar. Ze bleven bij oma en
opa achter. Dat was geen succes, ik
miste ze te erg en was dolblij toen de
numbers by any standard. No one ever
wanted another war.
In 1919 President Woodrow Wilson re
ceived the Nobel Peace Prize for cham
pioning the birth of the League of
Nations, the forerunner of the present
United Nations. Conflicts between
countries could now be resolved in a
more peaceful and less barbaric manner.
Today in The Hague stands a beautiful
building which houses the Internation
al Court of Justice. It bears the hopeful
name of Vredespaleis. Never again, it
was resolved, would manking engage
in such a terrible, terrible war. Little
did it know.
Years after the Great War my father
used to sing us a rather melancholy-
sounding little ditty that went somet
hing like this:
'Ik had een wapenbroeder, ik heb hem
nu niet meer
De oorlog riep ons samen, de roffel
sloeg, wij kwamen,
En wij streden zij aan zij.
It must have been a German song, be
cause some decades later I saw some
German nood geld, emergency money
printed when money in Germany was
worth next to nothing because of the
vakantie voorbij was en ik ze weer in
de armen kon sluiten.
Nu, in juni '98, ben ik weer in Spanje
samen met oma. Want wij zijn nu zelf
opa en oma. Onze dochter, schoonzoon
en... heerlijke kleindochter van zeven
maanden, zijn bij ons. We voelen ons
gelukkig! Uiteraard missen wij onze
andere kleindochter. Maar die is al vier
jaar en heeft het toch te druk met haar
Spice Girls.
Ze woont met haar ouders in Scheve-
ningen. Het lijkt of je in je leven altijd
wat moet missen, om het 'tastbare'
heden extra te waarderen! Zoals nu
ook weer. De kinderen en oma zijn
met de auto een dagje naar Benidorm.
Ik ben thuis gebleven in ons vakantie
huis in Javea (spreek uit Gabea).
Mijn zelfgemaakte ontbijt, stokbrood,
boerenpaté, gekookte eitje en koffie,
war's aftermath. It came in denomina
tions of thousands and millions of
German marks! One of the bills was
for thousands of marks, a very small
one with a line through its center.
It showed a soldier's boot on each side
of the line. One could apparently use
just half of the bill by ripping it in two.
On one side of the line it said in Ger
man: 'Ik had een wapenbroeder...
on the other side of the line it said:
'Ik heb hem nu niet meer...' At least
that is how I remember it, and I have
always found it so incredibly sad.
The decade had almost come to a close.
It had given us many things that
would prove to be useful for the rest of
the twentieth century. One of these,
for example, was the first trans-conti
nental telephone line. On January 25,
1915, Alexander Graham Bell made
the first call from New York to San
Francisco. The world grew just a little
smaller then.
Despite the fact that the decade had
been marred by the turmoil of a devas
tating war and despite the fact that for
America the end of global isolation had
come, the U.S. and the rest of the
world looked toward the 1920s with
great hope and with great anticipation.
The next decade could only be better
heb ik net op. Terwijl ik op het balkon
voor mij uit zit te kijken, denk ik op
eens heel sterk aan vroeger. Ik schrik
er een beetje van. Kent u het gevoel
ook? Het verleden wordt zo aan je op
gedrongen. Een bepaald gedeelte zelfs
heel intens. Ik laat de pen even rusten
en ga koffie zetten.
Ik weet nou ook waarom dat specifieke
verleden naar boven komt. Het is niet
zulk mooi weer. De lucht is 'zwanger'
van de regen, mendoeng. De bergtop in
de verte is onzichtbaar, bedekt door
grijze regenwolken. Dit tafereel doet
mij heel sterk denken aan de Tangkoe-
ban Prahoe. Menigeen die in Bandoeng
is geweest, zal die krater wel kennen.
Ik laat nu de hele omgeving op mij in
werken. Ja hoor, er zijn zoveel punten
die overeenkomen met deze speciale
periode uit mijn jeugd. Heerlijk om dit
mee te maken.
De knalrode kembang sepatu zo maar
in de tuin, vol in de bloemen. De don-
ker-paarse bougainvillea, uitbundig
bloeiend tegen een witte muur.
Het prachtige contrast van het helder
35
Tekst: Hans Leidelmeijer
43ste jaargang - nummer 3 - september I 998
