Gelezen
Met andere ogen
Een boekje van eigen deeg
moessQn
Geen schrijver, geen histo
ricus zou zo beeldend, zo
verstaanbaar voor iedereen
het koloniale leven in
Nederlands-lndië hebben
kunnen weergeven als Rob
Nieuwenhuys met zijn
foto/tekstboeken Komen en
Qaan, Baren en Oudgasten en
Met vreemde ogen.
Weergaloos mooie foto's met teksten
zoals alleen Rob ze kan schrijven.
Eenvoudig, doordacht, met kennis van
zaken, vol liefde en ook vol humor. Al
zou hij naast deze boeken niets belang
rijks meer hebben gepubliceerd, dan
nog zou hij de hommage verdienen die
hij op zijn negentigste verjaardag (afge
lopen juni) kreeg.
Was het boekje dat hij op die dag van
zijn uitgever en vrienden aangeboden
kreeg dan wel een goed idee?
Dertig vrienden (de meesten uit de lite
raire wereld) kregen het verzoek om bij
een foto naar eigen keuze uit een van
de boeken van Rob, een eigen verhaal
te schrijven. Een impressie, herinne
ring, doet er niet toe wat. Ook ik, als
goeie sobat van Rob en Fried, werd ver
eerd met die opdracht. Vereerd? Eerst
voelde ik dat zo, daarna had ik spijt
van mijn toezegging. Hoe zou een an
der een tekst kunnen verzinnen die de
oorspronkelijke niet zou schaden?
Erger: sta je zelf dan niet voor schut
als je probeert minstens iets even zin
nigs te produceren? Dus zei ik neen en
toen maar weer ja op aandringende
overtuiging van het comité. Resultaat
een flutverhaaltje dat ik net zo goed
zonder foto had kunnen schrijven. Daar
suste ik mijn geweten dan maar mee.
Toen kwam het bewuste Met andere
ogen. Ik moet niets hebben van feeste
lijke hommages en was de dag van de
uitreiking goddank ziek. Kon ik thuis
rustig bijkomen van dertig literaire bij
dragen.
En wat zien ik? De inspiratie-foto in
het oorspronkelijke boek van Rob
schitterend groot, was hier op postzegel
formaat in een hoekje gezet. Zwart-wit
(want de foto's zijn bijna een eeuw
oud) en dus praktisch onherkenbaar
voor degenen die het origineel niet ge
zien hebben. Nog moeilijker om dat
plaatje als inspiratiebron te zien voor
het verhaal dat er bij geschreven werd.
Meeste inzenders kenden het oude In-
die niet (totoks en belanda's van na de
oorlog of kort daarvoor). Op mij kwa
men de 'impressies' over als een zelfin
genomen bla-bla-bla dat kant noch wal
raakt. Er zijn een paar hele goede
inzendingen bij, maar welke lezer die
de boeken van Nieuwenhuys niet kent,
kan dat beoordelen?
Het deeg, het beslag dat Rob Nieuwen
huys nodig had om een fijne, kruidige
spekkoek te maken, is door dertig
vrienden gebruikt om er stroopwafels,
gevulde koeken, smakeloze theebiscuit-
jes en spritsen van te bakken. Zelfs
een hondenbrokje en een mislukte kle-
pon (van Pramoedya Ananta Toer, wat
kan die man raaskallen!).
En Rob? Wat zegt die van deze feestelij
ke verrassing?
Ik heb hem nog niet gesproken sinds
hij ergens is ondergebracht tot zijn
huis weer is opgeknapt.
Hij heeft namelijk zijn keuken in de fik
gezet - overkomt mij bijna dagelijks
Rob, iets op het vuur en
de telefoon gaat - ik zal
hem bellen zodra hij weer
thuis is.
Ik weet wat hij laconiek,
maar heel slim zal
zeggen: 'Zo'n boek heb ik
nog nooit gelezen!'
Hij lean zich zo origineel
van iets afmaken.
Of hij zou zeggen: 'Ik ben
al kesel.'
Niemand kan dat woord
zo Javaans en alles bete
kenend uitspreken als
Rob Nieuwenhuys. Kesel
met stomme e's en een
harde nadruk op de laat
ste lettergreep betekent:
er genoeg van hebben, het
moe zijn, to be fed up.
Ik vaak ook Rob, als je zo
oud bent als wij, mag dat.
Maar koop toch maar een
kookwekker!
Met andere ogen is geen
bonus-boekje bij de aan
koop van de opnieuw
uitgegeven foto-boeken
(drie delen 90,-) maar
kost 29,90. De boeken
van Nieuwenhuys koopt
u dan toch om te zien
hoe de oorspronkelijke foto eruit ziet.
En die is ECHT de moeite waard.
Met andere ogen
Querido: 103 pag. (paperback)
prijs 29,90
Tekst: Lilian Ducelle
'Vier meisjes in saroeng en kabaja: drie Indische en
één Hollandse. Precies zo was de verdeling in de maat
schappij. De foto is van 1911. (In: Komen en blijven.)
38
