Helden zijn niet zwart-wit
Rampokan Java, realistisch en spraakmakend
In Moesson van augustus
interviewde Hans Plas de
jonge, Indische striptekenaar
Peter van Dongen.
Peter van Dongen werkt aan
een tweedelig stripverhaal
over de Indonesische onaf
hankelijkheidsstrijd.
Het eerste deel, Rampokan
Java, is zojuist verschenen.
Stripzaak Lambiek in Amsterdam
stroomde langzaam maar zeker vol
met genodigden en belangstel
lenden. Rampokan Java had in
middels via de voorpublicatie
in Het Parool de tongen los ge
maakt.
Er waren, werd mij meege
deeld, tientallen brieven bij
Het Parool binnengekomen van
vóór- en tegenstanders.
Waar het om gaat
Rampokan Java beschrijft de
verwarrende periode, toen het
Nederlandse leger eindelijk in
de voormalige koloniën kon ar
riveren om de rust en de orde
te herstellen. Dit alles onder
het motto: Indië verloren, al verloren.
De hoofdpersoon, Johan Knevel, gebo
ren uit Nederlandse ouders op Celebes,
keert als militair terug naar Indië.
Aan boord van het troepenschip ge
beurt er iets, waardoor hij niet meer de
volmaakte held is, waarin je je als lezer
leunt verhezen.
In een gesprek met Joost Swarte (de
uitgever, die zelf bovendien een wereld
beroemde striptekenaar en ontwerper
is), zei ik dat ik moeite had mij met
een figuur als Johan Knevel te identifi
ceren. Joost Swarte antwoordde dat
niemand honderd procent onschuldig
of schuldig is en dat juist deze nuance
in de hoofdpersoon en andere persona
ges hem had doen besluiten om dit
boek te laten verschijnen. Dit verhaal
moest verteld worden, de tijd is er rijp
voor.
'Moedig', zei ik tegen hem, 'om zo'n
verhaal te publiceren. Natuurlijk zul
len er mensen zijn, die glashard ont
kennen dat Nederlandse militairen
benzine op de zwarte markt hebben
verkocht, om van andere gebeurtenis
sen maar te zwijgen.'
Voorts wordt er in dit boek regelmatig
door militairen aan inlandse kinderen
en volwassenen een schop verkocht, of
ze worden flink uitgekafferd. Het gaat
er niet erg zachtzinnig aan toe in
Rampokan Java. Het is beslist geen
zoetsappig stripverhaaltje voor kinde
ren, maar een getekende, realistische
roman voor volwassenen.
De tijger is los!
Math Jalhay (schrijver van het boek Al
len Zwijgenmerkte op: 'Benzine werd
inderdaad op de zwarte markt door mi
litairen aan Chinezen verkocht.
Uiteindelijk werd aan de "witte" benzi
ne voor het leger een roze kleurstof
toegevoegd. Daarmee vielen de smok
kelaars door de mand.'
Hij voegde er aan toe dat militairen
opium smokkelden en dat een luite
nant hiervoor gestraft werd. Hij heeft
dit alles in zijn boek Allen Zwijgen
beschreven, samen met nog veel meer
dat verzwegen behoorde te worden.
Math is het er volkomen mee eens dat
Rampokan Java in deze vorm versche
nen is, getekend en bedacht door een
jongeman van Indische afkomst, een
derde generatie Indo dus.
Alleen denkt hij dat het personage Lisa
beslist geen baboe is, maar een Indisch
meisje. Zij speelt een belangrijke rol
naast Johan Knevel, vooral tegen het
einde van het eerste deel. Dan gaat zij
samen met soldaat Knevel naar pasar
Atoom, om de lievelingsgrammofoon-
plaat van haar minnaar, majoor Van
Daalen, te zoeken. Lisa en Johan wor
den door een bandjir meegesleurd, ter
wijl de winkel met de gestolen leger-
benzine van meneer Ong door Merdeka-
strijders in de fik wordt gestoken.
De vlammen lekken aan de Obat Ma
tjan kisten, waarin geen tijgerbalsem
is opgeslagen, terwijl de tijger uit het
historische, symbolische verhaal van
Rampokan Java de geeste
lijke spelleider van het
dodelijke spel bespringt.
De onkwetsbare hadji
"fctww iJLëonekr ac trjgu -
klauwen.
'De tijger is los... en je
weet wat dat betekent...'
Het tweede deel, Celebes,
zal in het jaar 2000
gereed zijn.
Toeval?
Joost Swarte vertelde tij
dens de feestelijke presen
tatie dat hij voor deze
laatste uitgave naar speci
aal papier was gaan zoeken en gestuit
was op papier genaamd Java en Celebes.
'Nee, nee', sprak hij zijn gehoor toe, 'u
lacht nu wel, maar deze papiersoorten
heten werkelijk zo. Dus, u begrijpt, het
eerste deel verschijnt op "Java-papier"
wel te verstaan.'
Wie kritiek heeft op Rampokan Java
zal het toch eerst moeten gaan lezen.
Het boek is uitgegeven bij De Harmonie,
kost 35,00 en is onder andere ver
krijgbaar bij boekhandel Van Stoclcum
in Den Haag en bij striphandel Lam
biek in Amsterdam (Kerkstraat 78).
Verder in bekende stripboekenwinkels
in Nederland
41
Tekst: Hans Plas
43ste jaargang - nummer 5 - november I 998
