Pas verschenen
Bijgeloof
g e m o r s t
VAN STOCKUM
moessOn
s
Verkrijgbaar in de boekhandel, niet bij Moesson
Na enig aarzelen heb ik dan toch de
moed gevonden om het boekje Rijst ge
morst! (Over)leven met bijgeloof van
Riny Boeijen en Louise Peeters te
lezen. Ik ben namelijk nogal dwang
matig aangelegd. Na het lezen van een
boek waarin staat wat er allemaal
ongeluk en onheil afroept, zou ik het
gevaar lopen dat ik in het vervolg het
grootste deel van de dag bezig zou zijn
met afkloppen en knoflook
aan de deuren hangen. Nee,
wat betreft bijgelovigheden ge
loof ik heilig in het gezegde:
Wat niet weet, wat niet deert.
In de volksmond heeft bijge
loof vaak een negatieve klank,
er zit iets van minachting in.
Het is maar bijgeloof. Daarbij
wordt voorbijgegaan aan het
feit dat bijgeloof de mens hou
vast biedt in zijn pogingen
onverklaarbare gebeurtenissen
in het leven een plek te geven,
net zoals de zogenaamde echte
religies dat doen.
De Indische cultuur is een
smeltkroes van verschillende
culturen waar bijgeloof een
belangrijke plaats in het
dagelijks leven inneemt.
Het Indisch bijgeloof heeft dus
haar oorsprong in vele cultu
ren. De cultuur van de voor
ouders (zowel Oosters als Wes
ters), die van de djongos en de
baboe, invloeden van de Chi
nese cultuur, de Javaanse geheime leer,
het hindoeïsme, het buddhisme, de
islam, animisme en westerse culturen
en religies zijn als het ware geïntegreerd;
versmolten tot de Indische cultuur.
Het boek Rijst gemorst is samengesteld
uit de reacties van Moessonlezers op
een oproep naar Indische bijgelovighe
den. Wiar nodig en mogelijk hebben de
schrijvers de reacties aangevuld met
anecdotes en geprobeerd de herkomst
van de gebruiken te achterhalen.
Bijgelovigheden worden van generatie
op generatie mondeling overgeleverd.
Het zijn verhalen die ouders hun kin
deren vertellen, anecdotes van grootou
ders en de uitleg van een oom waarom
hij op donderdagavond altijd een kaars
je aansteekt.
Hier ontstaat al een probleem. Omdat
de waarschuwingen en gebruiken niet
zwart op wit worden vastgelegd ont
staan er in de loop der tijd, al dan niet
opzettelijk, verschillende variaties.
Door je voor een zo complex onder-
(Over)leven met bijgeloof
BOEIJEN
mi'
werp als bijgeloof te baseren op reacties
van verschillende personen met elk ei
gen interpretaties en variaties hebben
Riny Boeijen en Louise Peeters het zich
niet makkelijker gemaakt. Hier en daar
leidt dit dan ook tot een puntsgewijze
opsomming van verschillende variaties
van één gebruik en opsommingen zijn
nu eenmaal niet het meest spannende
om te lezen.
Wat ik echter wel interessant vond om
te lezen waren de gedeelten waar uitleg
gegeven wordt over de herkomst van
gebruiken. Als Indo ben ik opgegroeid
met verhalen over goden en geesten en
met gebruiken waar mijn Hollandse
klasgenoten nog nooit van hadden ge
hoord.
Zo was het ook vanzelfsprekend dat er
op de veertigste dag na een geboorte of
overlijden een slamatan werd gehou
den, maar waarom dat nu bijvoorbeeld
precies op de veertigste dag moest
plaatsvinden en waar dat gebruik van
daan kwam, wist ik eigenlijk niet.
Veel van die gebruiken hou ik tot op de
dag van vandaag in ere en nu ik daar
meer over gelezen heb, heeft het nog
meer betekenis gekregen.
Rijst gemorst! (Over)leven met bijge
loof is een boek wat het met name van
herkenbaarheid moet hebben, het is
leuk te lezen over dingen die je vroeger
thuis hoorde en toen gewoon voor lief
nam. Hoewel de anecdotes in het boek
lang niet zoveel indruk maken als de
verhalen van oma, draagt het boek er
in mijn geval mede toe bij dat ik een
aantal gebruiken zoals ik die van huis
uit heb meegekregen zeker in stand zal
houden. De voor mij volledig nieuwe
gebruiken en bijgelovigheden die in het
boek aan de orde komen, zullen bij mij
geen navolging vinden. Gelukkig maar,
want dat betekent dat de knoflook nog
gewoon in het middelste keukenkastje
tussen de trassi en de kemiri noten
kan blijven liggen.
Tom Golder
Rijst gemorst?
(Over)leven met bijgeloof
door Riny Boeijen en Louise Peeters
United Ideaz: 128 pag. (paperback)
prijs 19,95
BOEKVERKOPERS
De 'Indische' boekhandel
Tip: Indische liedjes:
Uit de zak van Tjelana Monjet 25,-
Samenstelling: Huib Deetman.
tekeningen: Emmy Verhoeff
Verzending naar binnen- en buitenland.
Venestraat 112511 AR Den Haag
Telefoon 070 - 365 68 08
Fax 070 - 361 71 33
http://www.vanstockum.nl
46
RINY
LOUIS
E PEETERS
l Vv t) Ntf TED' Ito-
(Advertentie)
"I
Y
