Herinneringen over en weer
Rudy Kousbroek en Paula Gomes over hun Verloren goeling
moessQn
ik: wat een nep! Maar voor hen was
dat leven geen nep, het was hun leven,
hun kijk op het leven in Indië.
Zo hebben Walraven, Robinson,
Nieuwenhuys, Couperus en anderen
kend, met een niet aflatende humor.
Hij praat honderd uit over singkong,
kangkoeng, over Indisch eten, over zijn
vader waar hij veel van hield (in tegen
stelling tot Paula die een nare vader
Laurel en Hardy, Snip en Snap,
Koot en Bie, Sonny en Cher,
Barend en Van Dorp, ik zou
een pagina kunnen vullen met
het opsommen van koppels
die samen wat deden en doen.
Amusement, cultuur, sport,
discussie - elke facet in ons
dagelijkse doen en denken
kan duidelijker worden belicht
als twee zielen met twee
gedachten zich ermee bezig
houden, elkaar aanvullen en
kritisch benaderen. Hoofdzaak
is dat men op één lijn zit, één
doel beoogt.
Dat is kennelijk de reden geweest dat
Rudy Kousbroek en Paula Gomes
elkaar gevonden hebben. De lijn is hun
Indische jeugd waaraan beiden zoveel
herinneringen hebben, het doel deze
met anderen te delen.
Waarheid
In de loop der jaren en door het lezen
van onnoemelijk veel Indische boeken
is het mij duidelijk geworden dat alle
schrijvers zo hun eigen Indië hebben.
Dat hun visie, hun ervaringen niet
zaligmakend zijn voor de enige waar
heid over het leven in Indië blijkt uit
het oordeel van de lezers over bepaalde
boeken.
Wij leefden niet allemaal volgens een
gereguleerd systeem. Multi-raciaal;
belanda's, totoks, half totoks, 3/4
totoks, Indo's van elk denkbaar percen
tage en milieu.
Als ik Haasse of Ruebsamen lees, denk
hun verhalen opgeschreven. Hün waar
heid. En dat Tjalie Robinson's leven,
het milieu waar hij uit voortkwam,
gedeeld werd door het grootste deel van
de Indo-gemeenschap, maakt zijn ver
halen zo toegankelijk. Natuurlijk ook
zijn gave om het in de juiste woorden
over te brengen.
In een openhartige briefwisseling zijn
de jeugdherinneringen van Rudy Kous
broek en Paula Gomes in boekvorm
verschenen.
In Verloren goeling
vertellen zij elkaar
over gewone en
ongewone gebeurte
nissen, wat Indi
sche kinderen
dachten en voel
den, wat zij aten
en dronken, waar
zij van hielden en
waarvan niet.
Koolwitje
Wie dit boek leest
en hun andere
boeken kent, zal
het opvallen hoe
knap de bekente
nissen - want dat
zijn ze - van beide
toch zo verschil
lende karakters op
elkaar zijn afge
stemd. Dat is een
kwestie van goed schrijversschap.
Paula fladdert als een klein, maar
opvallend Koolwitje van struik naar
boom, van bloem naar heester. In haar
bekende stijl van korte zinnen, weinig
woorden die precies vertellen wat zij te
vertellen heeft, klapwiekt ze door haar
jeugd, verbazing, vreugde, verdriet,
alles aanvaardend zoals het een klein
mensje betaamt.
Kousbroek is in elke brief de observa
tor. Kritisch, nieuwsgierig, onderzoe
had, waar ze nooit echt van heeft kun
nen houden), maar kan het niet laten
toch ook over ernstiger onderwerpen te
praten.
En dan kunt u het als lezer niet met
hem eens zijn, het past toch allemaal
in het concept van een samenspraak
tussen twee mensen die één ding ge
meen hebben: een Indische jeugd.
Een bed met een goeling, het onmis
bare rolkussen dat je tussen je benen
klemde om
verkoeling te
brengen tus
sen transpire
rende dijen.
De goeling die
hoorde bij het
bed in de
tropen net
zoals de
klamboe. Net
zoals de sapoe
lidi waarmee
de baboe de
muskieten
verjoeg voor
ze de klamboe
instopte. En
welke andere
onfrisse
bedoelingen
de Hollanders
die goeling
toedachten
komt voor
hun eigen
rekening.
De goeling als iets vertrouwds, iets
onmisbaars. Zoals al het goede dat
Indië ons gaf.
Een fijn boekje.
Verloren Goeling
Eert briefwisseling
door Rudy Kousbroek en Paula Gomes
Meulenhoff: 143 pag. (paperback)
prijs 24,50
42
Tekst: Lilian Ducelle
