De Armenen in Indië
~K
IfïlME
iTilMSl Tarieven
A)asi
unuia
SumtCf, SeMio*i
Te huur
moessOn
De handelsgeest van de
Armenen, of Armeniërs, ver
schilt niet veel van die van de
Nederlanders, Britten, Portu
gezen of welk ander handels
volk. Ook zij gingen naar
verre Aziatische landen voor
de fel begeerde specerijen,
exotische kleden, textiel en
wat dies meer zij.
De meeste van deze Armenen
kwamen uit Iran en waren
vermoedelijk al eerder dan de
West-Europeanen in Azië. Het waren
zelfstandige zakenlieden die overeen
komsten sloten met Britse en Neder
landse handelsvloten. Ze werden
toegelaten tot de factorijen, waar ze als
adviseur of als tolk optraden ter onder
steuning van de handel met de
inheemse vorsten.
Zo werd het geschil tussen de VOC en
de vorst van Makassar in 1655 opge
lost door toedoen van de Armeense
chodja Soghomon (Salomo), beter
bekend als chodja Soliman. Chodja
was de titel voor een groothandelaar,
vergelijkbaar met de Indiase benjaan.
INDONESISCH
SPECIALITEITEN RESTAURANT
DEWATA
Beeklaan 269 - Den Haag
Tel. 070 - 346 76 97
Pas vanaf het begin van de negentiende
eeuw begonnen de Armenen zich in
Nederlands Oost-Indië te vestigen.
Deze nieuwkomers waren eveneens
handelaren. Hun kinderen daarentegen,
vonden hun middelen van bestaan op
elk mogelijk terrein.
Zij waren werkzaam op ondernemin
gen, in de middenstand, het transport
wezen, fotografie, overheid, justitie,
advocatuur et cetera.
Vanaf de VOC-tijd werden de Armenen
als Europeanen beschouwd en hadden
dezelfde plichten, rechten en voorrech
ten. Het was dan ook niet verwonder
lijk dat hen bij de invoering van de wet
op het Nederlands onderdaanschap in
1910 het recht op het Nederlander
schap werd toebedeeld.
De Armeense gemeenschap organiseer
de zich vanaf 1852. Zo had men naast
de kerken in het vroegere Batavia en
Soerabaja, in Batavia een weduwen- en
wezenfonds. In Batavia werden bij
Gouverneurs Besluit van 22 december
1855 no. 23, de Manuk en Arathoom
scholen opgericht. Hoofdonderwijzer
van de lagere school werd de heer
J.P. Freyss en ook de leraren van de
middelbare school waren Nederlanders.
Alleen voor de lessen in het Armeens
werd een Armeen aangesteld.
Deze school was ook opengesteld voor
Nederlandse leerlingen. In Soerabaja
bestonden, naast de Armeense School,
ook nog een sport-, een toneel-, een
vrouwen- en een muziekvereniging.
Bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog waren er ongeveer vijf- a
zeshonderd Armenen in Nederlands-
Indië. Twintig procent van hen stierven
in of buiten de Japanse kampen.
Na die oorlog trokken ze weg naar
elders om een nieuw bestaan op te
bouwen, net als de Nederlanders.
De Armeense kerk in Djakarta moest
plaatsmaken voor stadsvernieuwing en
die in Soerabaja werd verkocht.
Tegenwoordig leven in Indonesië nog
een onbekend aantal nakomelingen
van deze Armeense gemeenschap, die
na de overdracht daar gebleven zijn.
Voor meer informatie:
Indisch Familie Archief, Stadhouders
laan 2, 2517 HW Den Haag,
tel. 070 - 365 09 09.
Indien u wilt reageren op een brief
onder nummer, schrijf dan het desbetref
fende nummer in de linkerbovenhoek
van de envelop en stuur deze naar:
MOESSON, Bergstraat 27,
48
Tekst: Karibyan
(Advertentie)
Voor al uw parties en reünies
Sophisticated dansmuziek
en gitaarballads
UITGEBREID DANSREPERTOIRE
J.A. (Fons) Phefferkorn
Barnsteenhorst 51, 2592 EB Den Haag,
tel.: 070 - 347 39 35 of 070 - 354 99 05
Minimum 25,-, van I tot 3 regels.
Elke regel meer f 5 - per regel.
Prijzen zijn inclusief BTW.
Voor advertenties onder nummer f7-
extra voor toezenden van de ontvangen
reacties. Voor toezending van brieven
naar het buitenland wordt 10,- in
rekening gebracht.
Bewijsnummers uitsluitend tegen
betaling.
3811 NE Amersfoort
6 Pers. bus met AC en chauff. (opbrengst
voor Stichting Projecten Poerwokerto -
Midden-Java). Richard Haryono.JI. Binca-
rung I 7, Bogor I 6 16 IIndonesië. Tel.
vanuit Ned. 0062-251-332614. Info: mw.
Lizzy Schilham, Enkweg 23, 688 I LW Velp.
Logeeradr. 'Criya Wandika', Pulo Asem
Timur Raya 3. jak-Tim 13220. Div. 2-pers.
kmrs. m. AC. Lies Poedyasmara, tel. 0062-
2 i -4759605, fax 0062-2 I -4702533. Inl. in
Ned.: Theo Nijland, tel./fax 010 - 591 55 93.
Johanes Hadi, Ned./Eng. spr. chauff./gids
voor Java/Bali/Lombok. Busje m. AC voor
2-4 pers.-l- bag. Pr.p.d. f 90,-. Adres: Joglo
Raja, Taman Alfa Indah, Blok H. I no. 39,
Jakarta Selatan I 2260. Tel. 00-62-2 I 5-
862069. Inl. in Ned.: 035 - 526 15 82
(na 17.00 u.).
Voortreffelijke chauffeur/gids. Spreekt vol
doende Engels en verstaat Nederlands.
A. Tandjung, Perum Sari Bumi Indah, Blok
D58/24. Tangeran-1 58 10. West Java, Indo
nesië, tel. 0062-21-5980634. Inl. in Ned.
tel. 070 - 327 80 08.
Candy Guesthouse, Jl. Gunung Balong Raya
10, Jakarta 12440 Lebak Bulus, Cilandak.
Tel. 0062-21-7655552-51-54. fax. 0062-
21-7695353-3102959. Prachtige kmrs. met
