Dat zovelen zich
het lot van Ambon
aantrekken, doet
ondanks alle
verdriet veel deugd
Soeharto, ging niet aan Ambon voorbij.
Vele Molukkers uit Nederland kregen
telefoontjes en brieven van familie
leden die vertelden over de moeilijke
omstandigheden waarin ze verkeerden.
Provocateurs
Toen in november van het vorig jaar
een aantal Molukse bewakers van een
casino in Ketapang in Jakarta op
gruwelijke wijze door een menigte
werden vermoord, bestond al de angst
dat het geweld zou overslaan naar
Ambon. Gouverneur Latuconsina riep
direct de leiders van de protestantse,
katholieke en islamitische gemeen
schap bijeen om een gezamenlijke
oproep tot kalmte aan de bevolking
van de Molukken te doen. Dat leek tot
19 januari te werken.
Na de eerste verbijstering kwamen de
vragen. Hoe kon een onbeduidend
incident tussen een christelijke bus
chauffeur en een islamitische passagier
zo snel uitgroeien tot massale vecht
partijen waarbij ook kerken en mos
keeën het doelwit van geweld waren?
Had zich hetzelfde niet ook al op
andere plaatsen voorgedaan?
Het is niet vreemd dat al snel werd
gesproken over provocateurs: mensen
die naar Ambon waren gestuurd om
onrust te veroorzaken om zo in heel
Indonesië een toestand van chaos en
anarchie tot stand te brengen.
Ook de opperbevelhebber van het
Indonesische leger, generaal Wiranto,
sprak van provocateurs die opgepakt en
berecht moesten worden.
Naast verbijstering en vragen, over
heerst binnen de Molukse gemeenschap
in Nederland bezorgdheid over het lot
van familie. Nog nooit zal zoveel met
Ambon zijn gebeld.
Het uitvallen van telefoonverbindingen
en berichten dat het vliegveld van
Ambon was afgesloten, maakten het er
allemaal niet beter op.
Dat gold helemaal voor familieleden
van de tientallen vakantiegangers die
zich op dat moment in de Molukken
bevonden. Als gevolg van de sluiting
van het vliegveld en de gevechten was
evacuatie immers niet mogelijk.
Uiteindelijk kon deze evacuatie pas na
enkele weken geschieden.
Oorlogstaferelen
Toen eind januari de eerste televisie
beelden uit Ambon beschikbaar kwa
men, werd de schaal van de verwoes
tingen pas goed duidelijk. Bij ouderen
maakte het zien van die beelden de
herinnering aan het Ambon van vlak
na de oorlog los. Als gevolg van Ameri
kaanse bombardementen lagen ook
toen hele blokken in puin. De beelden
van duizenden ontheemden en met
allerlei slag- en steekwapens uitgeruste
menigten op straat riepen bij menigeen
herinneringen aan de bersiap-tijd op.
De geruststellende mededeling van of
ficiële zijde dat de situatie na een week
van gevechten weer onder controle was,
werd dan ook met scepsis ontvangen.
De berichten van familie en vrienden
uit Ambon spraken immers andere
oude kerk van Hila - die in de acht
tiende eeuw tijdens het bewind van
gouverneur Van Pleuren was gebouwd
en de oudste nog bestaande kerk op
Ambon was - in vlammen opging.
Op andere plaatsen waren juist weer
moslims verjaagd en gedood. Daarbij
werd pijnlijk duidelijk dat het niet
alleen meer ging om een strijd tussen
moslims van buiten en Molukse chris
tenen. Christelijke en islamitische
buurdorpen waren ook slaags geraakt,
met alle gevolgen van dien.
Het leger
De komst van duizenden soldaten op
Ambon maakte geen einde aan het
geweld, maar leek de situatie op plaat
sen zelfs te verslechteren. Half februari
vielen op het eiland Haruku doden als
gevolg van schoten van het leger, dat
door beide partijen werd beschuldigd
partijdig te zijn. Uit de vervanging van
legeronderdelen en het sturen van
nieuwe troepen uit Java kan worden
afgeleid dat die beschuldigingen niet
helemaal ongegrond zijn.
Het geweld in de stad gaat nog steeds
door. Regelmatig zijn er bomaanslagen
terwijl elke dag ontvoeringen en moor
den plaatsvinden. Het openbare leven
ligt voor een belangrijk deel stil en
scholen zijn vrijwel allemaal nog
gesloten. Ook het economische leven
taal. Angst en wantrouwen bepaalden
de sfeer in de stad, terwijl langzamer
hand duidelijk werd dat het geweld ook
buiten Ambon had huisgehouden.
In Hila was het christelijk deel van het
dorp met geweld verjaagd, waarbij de
is grotendeels tot stilstand gekomen,
zodat er schaarste is aan de eerste
levensbehoeften. Onder de duizenden
ontheemden beginnen zich de eerste
ziekten te openbaren.
Er wordt gezegd dat Ambon-stad
Centrum van Ambon-stad
43ste jaargang - nummer 9 - maart I 999
