Als...
moessOn
EEN ETALAGE VAN SMARAGD
Bij het ouder worden krijg je van die momen
ten, meestal naar aanleiding van het een of
ander, dat je over je verleden gaat mijmeren.
Als dit of dat nu anders was gelopen, dan
zou... En bij mij was dat toch heel duidelijk
het geval.
April 1940 naderde met rasse schreden. De periode
voor mijn vaders tweede Europese verlof brak aan.
Er was plaats besproken op de Oranje, dat gloed
nieuwe passagiersschip van de Maatschappij Nederland,
welks faam al wijd en zijd bezongen werd. Mijn moeder had
weken lang gezwoegd op Europese (dus warmere) kleding
voor mij, zoals een mousselinen jurk, een rok en bolero van
donkerblauwe kasjmier-stof met bijpassende bloes en derge
lijke. Ze werden in een hutkoffer opgeslagen.
Blonde vlechten
Maar... wat gebeurde voor de trossen werden losgegooid?
Ons vertrek werd drie weken uitgesteld, want ik moest eerst
nog even toelatingsexamen voor de HBS doen. Omdat ik
geen al te briljante leerling was, leek het mijn ouders beter
het bewijs van afronding van de lagere school in Indië te
laten plaatsvinden dan later in Holland om alle verschillen
in schoolniveaus te vermijden.
De grote dag brak aan. Trots met een nieuwe robe aan, een
Dirndl-jurk met schortje, verscheen ik in de eetkamer.
Maar in plaats van goedkeurende opmerkingen riep mijn
moeder hevig geëmotioneerd uit: 'Doe die jurk uit, ga je
verkleden...!
Het was 10 mei en mijn ouders hadden zojuist naar de
radio geluisterd. Ik snapte er niets van, wist ik veel, deed
alleen het witte, organza schortje af. Kon ik het helpen, dat
ik er met mijn blonde vlechten Duitser dan Duits uitzag?
Enfin, met een vijf en een zes haalde ik dat examen en had
daarna nog een buitengewoon leuke HBS-tijd. Een tijd
waarin ik baby-af werd en alles lonkte naar een uiterst aan
lokkelijke, volwassen wereld. De jurken voor Holland lagen
nog steeds in de hutkoffer en werden langzaam aan te klein.
Niet naar Holland
Half februari 1942 viel het doek.
De scholen gingen dicht en geleidelijk verhuisde de hele
Europese bevolking naar de Japanse kampen.
Dan denlc ik vaak: Als ik in dat gat waar geen school was,
nu niet op mijn zesde jaar privé-les had gekregen van mijn
moeder - waardoor ik zo snel opschoot, dat ik in negen
maanden deed, waarvoor normaal anderhalf jaar school
stond - dan was ik na overplaatsing van mijn vader niet in
de tweede klas gekomen en zat derhalve in april 1940 pas
in de zesde Idas in plaats van de zevende.
En dan was er geen reden geweest om niet op de daarvoor
gestelde datum te vertrekken naar Holland. Dan was ik in
Holland achtergebleven - volgens plan - terwijl de rest van
het gezin weer zou terugkeren na het verlof. Dan had ik
mijn opleiding daar afgemaakt en was - dat weet ik zeker -
naar Indië teruggegaan.
De hutkoffer
Waren wij dus op tijd en niet die drie weken later met de
boot vertrokken, dan waren wij regelrecht een fuik in geva
ren. Wij konden dan immers niet meer terug en hadden
met zijn allen in Nederland moeten blijven.
Zou mijn moeder de oorlog dan wel overleefd hebben?
Zou mijn vader niet ziek zijn geworden? Wat had ik na
mijn eindexamen gedaan - in dat geval op mijn zeventiende
gehaald in plaats van nu op mijn 21ste. Zou ik dan gestu
deerd hebben, want mijn vader had een studieverzekering
voor mij afgesloten. Daar was na de oorlog, gerepatrieerd uit
de kampen, geen kans meer op, want de laatste termijn van
vier jaar was niet betaald en dus ging de hele uitkering de
mist in. Waar zou ik gewoond hebben? Welke levenspartner
- hoe en wanneer - zou ik dan ontmoet hebben?
Ach, wat merkwaardig zit zo'n leven toch in elkaar, peins ik
dan. Het neemt een draai, die je nooit voorspeld, verwacht
of zelfs maar gewild had en alles hangt aan elkaar als aan
een zijden draadje en de ene episode vloeit naadloos over in
de andere.
De mooie jurken in de hutkoffer heb ik nooit weer gezien.
Gewoon verloren geraakt tijdens een laatste transport op Java
(Advertentie)
36
Tekst: Janet Loento
^K~oQoniatï antiques import
- unieke en exclusieve collectie meubels in teakhout
uit liet voormalig Nederlands-Indië
- eigen import
- aantrekkelijke prijzen
- mogelijkheid voor het op maat maken van meubels
naar eigen idee of ontwerp
- interieuradvisering voor bedrijven en particulieren
Voor informatie en bezoek: 035 - 538 09 97
Aanbieding voor lezers van Moesson:
Tegen inlevering van deze advertentie ontvangt u een
korting tot 20% bij aankoop van een koloniaal meubel
bij Kampong Antik.
