Een hutkoffer vol herinneringen
moessQn
van islamitische of christelijke huize
en voor blanke kinderen. De mulo of
de onderbouw van de kweekschool
boden enig vervolgonderwijs.
Zoon Johannes koos voor het vak van
In een turbulente tijd voor de
Molukken en in het bijzonder
voor het eiland Ambon en
zijn gelijknamige hoofdstad,
verscheen onlangs een boek
over leven en werk van de
Ambonese arts J.J. de Lima.
De journaliste Marlou
Hutubessy-de Rouw stelde de
wetenswaardigheden van
dokter De Lima (tussen 1919
en I 998) te boek. De uitgave
levert heel wat stof tot
nadenken.
In de grote Molukse Archipel ligt
het kleine, vrij bekende Ambon ten
zuiden van Seram, waarmee het
onder andere behoort tot de groep van
de Zuid-Molukse eilanden. Deze genie
ten al eeuwen lang bekendheid vanwe
ge de kruidnagel- en nootmuskaatbo
men. Behalve op het belang van
specerijen, werd in de Prop-atlas rond
1937 ook al gewezen op de paradijsvo
gels van de Aroe-eilanden en het feit
dat op Ambon de bevolking voor de
helft uit christenen bestond, terwijl in
Nederlands-Indië 95 procent van de
bevolking aanhanger van de islam was.
Dokter De Lima groeide op in de stad
Ambon in een christelijk tweetalig
gezin (Maleis/Nederlands), waar vader
in het onderwijs zat en moeder het
huishouden bestierde (de was moest
nog in de drie kilometer verderop
gelegen rivier gedaan worden).
Zoals veel onderwijzers besteedde
vader veel tijd en zorg aan de opleiding
van de kinderen en aan de overdracht
van gebruiken en gewoonten (adat).
De keuze in lagere scholen was groot:
vijf soorten en wel voor landskinderen
arts en mocht zodoende naar Batavia,
waar zijn familie zich in de oorlogstijd
bij hem voegde. Bij terugkeer naar
Ambon trof de familie dit strategische
gebied als een gedeeltelijk verwoest
eiland aan. Amerikanen en Australiërs
hadden de door Japanners aangelegde
vliegvelden gebombardeerd.
Na de overgave van Japan werd onder
leiding van Van Mook de Malinobeurs
ingesteld. Zoon De Lima bleek in
aanmerking te komen voor een beurs
die hem tenslotte in Leiden deed
belanden waar hij in 1956 het artsexa
men behaalde.
In 1950 werd de Republiek van de
Vrije Molukken opgericht (R.M.S.), een
beweging die in Nederland ook weer
klank ondervond en later de nodige
onrust zou veroorzaken in leringen van
Ambonezen. Johannes de Lima was
zijn gehele leven slechts zijdelings in
politiek geïnteresseerd; zijn roeping
bracht mee dat de individuele mens
zijn aandacht trok.
Hij koos in 1956 voor het beroep van
huisarts in het woonoord Lunetten bij
Vught, het voormalige Duitse concen
tratiekamp, waar hij, tot het werd
opgeheven in 1968, bleef werken. De
familie De Lima woonde boven het
ziekenhuisje. De kamphygiëne was in
het begin slecht, maar verbeterde
spoedig, mede door het goede contact
dat er ging ontstaan met het Ministe
rie van Cultuur, Recreatie en Maat
schappelijk werk. Minister Klompé
stelde De Lima aan als controlerend
geneesheer van 35 woonoorden voor
Ambonezen in Zuid Nederland. Een,
toen nog niet geïntegreerde, groep
mensen kreeg daarmee een districts
arts die letterlijk en
figuurlijk hun taal
sprak. De hoeveelheid
sociaal werk nam toe
in de vorm van gesprekken met medi
sche diensten waar Molukkers werk
ten, met ziekenhuizen en kinderbe
scherming. En zo kon het gebeuren dat
in 1968, toen de bewoners van Lunet
ten elders een woning langen toegewe
zen en de familie De Lima naar de
Meern ging, de dokter een baan kreeg
aangeboden op CRM als medisch
adviseur voor de Molukkers.
Vanuit deze post werd hem gevraagd
om in 1975 bij de eerste treinkaping te
bemiddelen. Het verdriet dat een paar
diehards heel Nederland toen toe
bracht, zit dokter De Lima nog vers in
het geheugen. Gelukkig heeft hij daar
na nog heel wat nuttig werk kunnen
doen op medisch-maatschappelijk
gebied en als schakel voor de Neder
landse overheid naar de Molukse
bevolking en instellingen.
Ook al leest het laatste deel van de
autobiografie iets stroever dan de rest,
het boek biedt veel lezens- en wetens
waardigs en kan dus van harte aanbe
volen worden.
De kracht van de specerij
Een hutkoffer vol herinneringen
door J.J. de Lima
Bintang: 138 pag. (paperback)
prijs 29,90 (excl. verzending).
Besteladres: Moluks Historisch Museum,
Postbus 13379, 3507 LJ Utrecht,
tel. 030 - 236 71 16
De deur van mijn kamer kraakte heel erg
bij het open- en dichtdoen. Toen ilc weer
eens zat te 'krassen' met de deur, kwam het
zoontje van onze buurman aanlopen en die
zei tegen onze vader: 'Als uw radio stuk is,
wil mijn vader die wel repareren.'
Wim Mertens
42
Tekst: J.C. de Waard-Bijlsma
