ornaat i/er
en
mét
Het monumentale graf van gouver
neur-generaal Merlcus. Een circa twee
meter hoog zwaar metalen hek omsluit
zijn graf. Het is zo solide dat het met
afval. Kippen pikken en geiten grazen
het gras tussen de graven weg.
Het betreden is voor de liefhebber een
sensatie op zich. De grote toegangs
poort is doorgaans gesloten, maar wie
aan de linkerzijde, tegenover het huisje
met de ooit toepasselijke naam 'Ons
Hoekje', door enkele warungs loopt,
komt via de zij-ingang vrij op Peneleh
binnen.
Open grafkelders
Alle graven rondom de ingang zijn in
nog vrij behoorlijke staat. Maar hoe
verder van de ingang, hoe erbarmelijker
zij erbij liggen. Of nog erger: er al
helemaal niet meer zijn. Een rijtje bak
stenen die uit de grond omhoogsteken,
geven aan dat hier ooit een graf moet
zijn geweest. De argeloze bezoeker kan
nog een schok te verduren krijgen als
hij het graf van zijn familielid eindelijk
heeft gevonden, en dan ineens in een
mansgroot gat kijkt dat rechtstreeks
zicht geeft op de grafkelder beneden
zich. Die meestal volop gevuld is met
water.
Grafschenners hebben vrijwel elk graf
aan de rand van Peneleh onderzocht op
gouden kiezen of andere waardevolle
voorwerpen. Ook werd mij verteld dat
bewoners rondom en op de begraaf
plaats gaten in de graven slaan om er
in de droge tijd een blik in neer te
laten en water op te halen. Voor welk
doel dan ook...
Het valt niet mee om al struikelend
langs graven, wadend door metershoog
gras nog een bepaald graf te vinden,
zeker als het nummer niet bekend is.
Veel graven in
Indië bestonden
uit een met
rode bakstenen
gemetseld blok
van ongeveer
anderhalf bij
twee meter,
daarna gepleis
terd en daarbo
ven een op vier
palen steunend
dak van golf
plaat of geheel
opgetrokken uit
steen.
Na zoveel jaren
is het dak
meestal verdwe
nen. Met een
oude foto in de
hand, wil het
vinden van een
markant graf
nog weieens
lukken, of men
is aangewezen op een stapel oude graf
boeken, die dan per periode moeten
worden doorgenomen. De oude, alleen
Indonesisch sprekende beheerder, is
behulpzaam, met zijn onlangs gereno
veerde plattegrond waarop alle graven
met nummer netjes staan aangegeven.
Loslopend vee op en om de oude graven.
De graven aan de rechterzijde van de
begraafplaats zijn door aanwonenden
geannexeerd als opslagplaats, als kip
penhok of geitenstal. Menig grafmonu
ment is totaal vernield, heeft geen
enkele leesbare tekst meer en staat als
een oude Griekse tempel uit een ver
verleden/zwijgend te zinderen in de
hitte die Surabaya eigen is.
Bijzondere
graven en
namen
Ik zocht lang
naar de mar
meren platen
die herinneren
aan de gesneu
velde 1ste
Luitenant ter
Zee van
Hoogenhuyze,
Commandant
van de Kame
leon, die is-
gesneuveld bij
de verovering
van Beliling op
Bali, 1 juli
1846.
Het moest vlak
bij de ingang
zijn, rechts.
Enige jaren
geleden-lagen de enorme stenen er nog
met daarop tot in detail vermeld de
samenstelling van het flottielje dat in
1846 Bali veroverde. Vergeefs.
De stenen waren verwijderd en een
leeg graf gaapte me aan. Wat een
zonde! Totdat ik later die dag, na een
bezoek aan het ereveld Kembang
Kuning, van de daar residerende heer
Verstegen vernam dat deze beide mar
meren platen per vliegtuig naar Neder
land waren overgebracht en in het
Marinemuseum in Den Helder zijn
geplaatst; alles op kosten van de
Koninklijke Marine. Voordat ook die
platen verloren zouden zijn gegaan.
43ste jaargang - nummer 10 - april 1999 27
De jeugd bijeen op het verzamelgraf
van de zusters Ursulinen.
"O-
BSHAK CA'
ut. on AmpiM V
an töm.W 7
MM WIS l LWtWU
MIE ftHU
IH PtftCfc
mn r«MiEiü\v$a*
