De Indische eeuw (II)
1910-1920
van Nederlands-Indië ook een rol voor
de Indonesiërs weggelegd. In 1917
vertrekt een gezelschap naar Den Haag
om daar te pleiten voor een inheemse
militie binnen het defensie-apparaat
van Nederlands-Indië.
Er steekt nog een kwestie de kop op:
waarom zouden Indonesiërs de kolo
niale overheerser helpen zijn land te
verdedigen? Antwoord: alleen als zij
ook zeggenschap in de kolonie hebben.
En zo krijgt de Indië Weerbaar-bewe
ging steeds meer te maken met de
vorming van de Volksraad. Uiteindelijk
haalde het voorstel om de Volksraad op
te richten het wel en het voorstel voor
een inheemse militie het niet.
De eerste zitting van de Volksraad, ge
opend door GG Van Limburg Stirum,
vindt plaats op 18 mei 1918. De Volks
raad is een adviserend lichaam van
gekozen en benoemde leden. Vertegen
woordigers van verschillende bevol
kingsgroepen lijken nu inspraak te heb
ben in het beleid van de gouverneur-
generaal.
In verband met de komst van
het volgende millennium,
blikken we nog even terug op
enkele Indische hoogte- en
dieptepunten van de twintig
ste eeuw. Deze maand het
tweede deel, over de periode
1910-1920.
Indische verenigingen
In 1911 richtte E.F.E. Douwes Dekker
(een achterneef van Multatuli) de
Indische Partij op. De Indische Partij
streefde naar een onafhankelijk 'Indië
voor de Indiërs'. Onder Indiërs verstond
hij Indo's, maar ook Indonesiërs.
Prominente inheemse leden waren
Tjipto Mangoenkoesoemo en Soewardi
Soerdjaningrat. Al in 1913 werd de
Indische Partij verboden en alle drie de
kopstukken werden verbannen naar
Nederland.
Na een oproep die in 1919 in Het
Nieuws van den Dag verscheen, werd
spontaan een comité gevormd van wat
later een van de invloedrijkste Indische
verenigingen zou worden: het Indo-
Europeesch Verbond (IEV). Zaalberg,
hoofdredacteur van het Bataviaasch
Nieuwsblad, werd voorzitter.
Directe aanleiding voor de oprichting
van het IEV was het gouvernements
plan om de salarissen van Europese
lage ambtenaren gelijk te stellen aan
die van Indonesiërs. Het IEV wilde de
belangen van de Indo behartigen en de
ontwikkeling van de Indo stimuleren.
Belangrijk wapen in de strijd voor
ontwikkeling van de
Indo is het ondeiwijs
en het IEV richt dan
ook diverse scholen op.
In 1940 is het IEV met
acht leden de grootste fractie in de
Volksraad.
Volksraad
De Eerste Wereldoorlog woedt in Euro
pa en Indië verliest contact met Neder
land. Door slechte scheepvaartverbin
ding zijn sommige goederen moeilijk
te krijgen en de prijzen gaan omhoog.
Indië Weerbaar wordt in het leven
geroepen, omdat er vragen bestaan of
Indië wel een goede defensie heeft.
Indië Weerbaar ziet bij de verdediging
VictorIdo
In 1912 verschijnt de roman De pau
pers, door Victor Ido (pseudoniem voor
Hans van de Wall). De paupers is een
van de weinige verhalen die zich af
speelt in het milieu van de kleine Indo's.
Victor Ido's bekendste toneelstuk (hij
schreef er vijftien) werd enkele jaren
later opgevoerd: De paria van Glodok.
(MvA)
Het gebouw van de Volksraad in
Batavia.
De voormannen van het IEV.
43ste jaargang - nummer I 0 - april I 999
In Nijmegen wordt in 1911 de oprichter
van ons blad geboren. Hier op de foto
staat Tjalie Robinson - toen nog Jan
Boon - met zijn kleine broertje Sander.
