moessOn
zende postkantoor en's Lands Kas -
stonden de warenhuizen van enkele
Nederlandse en Chinese ingezetenen.
Dit dan, was het areaal van Hollandia
waar de werkers in de beginperiode
hun sociale leven sleten. Bij gebrek aan
vervoer waren de contract-arbeiders
aan de periferiegrenzen gebonden.
Maar dat veranderde in de loop van de
ambtstijd van de nieuwe gouverneur,
Jan van Baal. Er zou echter nog heel
wat moeten worden afgebroken en
opgebouwd voordat de gouverneur zijn
kantoren uit Hollandia binnen een half
uur gaans op de weg naar Ifar zou
kunnen verplaatsen naar Doek Twee
en hij zelf zou kunnen gaan wonen in
het gouverneurshuis in de heuvels van
Doek Vijf. En wiens handen, anders
dan die der DETA-jongens konden en
moesten dat uitvoeren?
Jan de Regelaar
Wie was die nieuwe gouverneur die de
nood van de DETA-jongens met zijn
belofte van bouwmaterialen scheen te
onderkennen, hun vertrouwen aan
vankelijk won, maar ook snel weer
verloor?
In de jaren vijftig - Van Baal was gou
verneur van 1953 tot 1958 - deden
doorlopend geruchten de ronde over
'ongrijpbare' aanwijzingen dat zaken
van personen die enig gewicht in de
schaal legden, heimelijk in de gouver
nementskanalen terecht kwamen.
En daaronder viel zeer zeker de meer
dan duizend man tellende groep DETA-
jongens, die een belangrijk deel van de
Europese bevolking vormde.
Het zou kinderachtig zijn te veronder
stellen dat er geen efficiënt werkende
inlichtingendienst voor het civiele
bestuur fungeerde. Er waren informan
ten die als 'Jan de Regelaar' voor het
dagelijks welzijn van de DETA-jongens
werkten en die verslag uitbrachten aan
de autoriteiten.
De tweede persoon, behalve Van Baal,
wiens naam onverbrekelijk met
Hollandia is verbonden, is mr. J.O. de
Rijke. De Rijke trad in de dagen van de
souvereiniteitsoverdracht in Djakarta
op als vertegenwoordiger van het
gouvernement van Nieuw-Guinea en
als zodanig contrasigneerde hij de
contracten met de DETA-jongens.
Later verliet hij de gouvernements
dienst en begon hij een advocatenprak
tijk. Olaf de Rijke, een hardwerkende,
vooruitstrevende jurist, die een flore
rende advocatuur in Hollandia had
gevestigd. De enige in Nederlands
Nieuw-Guinea zo gezegd.
Wet van Parkinson
In 1955 was ik toehoorder in de oude
bioscoopzaal aan de waterkant van
Hollandia waar mr. De Rijke in een
openbare vergadering de toename van
het aantal ambtenaren beschreef als
het gevolg van de Wet van Parkinson.
Deze wet verklaart het zwellende
ambtenarencorps als de drang van elke
bewindvoerder om zijn belangrijkheid
te vergroten door assistenten te benoe
men die op hun beurt assistenten
aannemen.
Ik beredeneerde dat het gouvernement
de DETA-jongens ongaarne zou zien
vertrekken en ik meende er goed aan te
doen om De Rijke in te schakelen. Hij
was een tegenstander van het gouver
nement en zodoende dacht ik dat hij
geschikt was om de DETA-jongens te
helpen.
Ik wist pas veel later dat mr. De Rijke
een verwoed voorstander was van
Nieuw-Guinea's ontwikkeling voor en
met de Indische jongen. Hij had zich
geheel op een toekomst in Nieuw-
Guinea ingesteld en er zijn gehele ver
mogen in geïnvesteerd. Maar, nogmaals,
dat kon ik pas veel later vaststellen.
De Rijke stemde ermee in om het
afvaartproject van de DETA-jongens
over te nemen en wij schreven samen
een brief aan de rederij in Sydney om
dit te bewerkstelligen. Mijn naam zou
nooit meer in verband met de Flotta
Lauro worden genoemd.
Een regelaar van de DETA-jongens zou
door De Rijke worden verzocht om de
zaak in de barakken te organiseren.
Deze persoon kende ik uit mijn dienst
tijd op Java. Ik had toen, moet ik zeg
gen, geen erg hoge dunk van zijn
dienstopvatting. Ik keerde terug tot
mijn eigen werk en vergat verder waar
ik voor de DETA-jongens mee begon
nen was.
In de kiem gesmoord
Echter, nadat de Landmacht uit Nieuw-
Guinea vertrokken was (met achterla
ting van mij in gouvernementsdienst),
bevreemdde het mij dat ik niets meer
hoorde over een afvaart van een Flotta
Lauro-schip.
Eerst veel later werd het duidelijk dat
het hele plan in de kiem was gesmoord.
Waar en hoe dit is gebeurd, is een
vraag die wel nimmer beantwoord zal
kunnen worden. Er zijn vele mogelijk
heden.
Ten eerste. Mijn eerste brief en de
daaropvolgende contacten tussen mij
en de Flotta Lauro werden bekend in
het prilste begin.
Ten tweede. De censuur die ongetwij
feld op de brieven van Olaf de Rijke
werd toegepast, hebben de zaak vroeg
tijdig aan het licht gebracht.
Of, ten derde, mr. De Rijke heeft zich
bedacht om mee te helpen aan de
onttrekking van arbeidskrachten met
het oog op zijn Nieuw-Guinese ver
wachtingen.
Wel ging Jan de Regelaar binnen enkele
weken na mijn laatste contact met mr.
De Rijke, met een beurs van het gou
vernement (de gouverneur?) rechten
studeren in Nederland!
Hoe het ook zij: voor zeker mag wor
den aangenomen dat Nieuw-Guinea op
zijn kop zou hebben gestaan als
bekend was geworden dat een schip
passagiers zou ophalen in Hollandia of
Sorong
FAR HOLIDAYS
INTERNATIONAL
TOUR OPERATOR
32
(Advertentie)
Noveen St. Clara
Belangrijk: Vraag alleen positieve dingen.
Bid 9 dagen het Wees Gegroet bij een
brandende kaars, ook als u er geen zin in
heeft.Vraag 2 dingen die vast onmogelijk
lijken om verhoord te worden en iets wat
u heel erg ter harte gaat. Laat de 9de dag
de kaars geheel opbranden en publiceer
dit bericht. U krijgt wat u vroeg.
Theo
(Advertentie)
Diverse accommodatie mogelijkheden op Bali
Maleisië, veilig en goed. Veel mogelijkheden
voor vakantie langverblijf
Thailand rondreizen en strandvakanties
Combinatiereizen Maleisië Thailand
Van Cralingenlaan 16
2241 SC Wassenaar no 2056
Tel. 070-511 60 92
Fax 070 - 514 07 96
E-mail: farhol@wxs.nl
Website:http://www.wxs.nl/~farhol SC R
