DETA-contractanten
Bestemming Nederlands Nieuw-Guinea
Moord op familie
Van den Broeke
moessQn
Aangemeld bij het Hoge Com
missariaat der Nederlanden te
Semarang en contract gete
kend voor de duur van een jaar.
Functie: DETA-contractant.
Bezoldiging: een gulden vijftig
per dag. September 1950:
vertrokken met ms. Van
Riemsdijk van de KPM, met
aan boord onder andere de
Semarang-groep.
Onderweg van Semarang naar
Sorong passeerden wij aan de
noordkust van Java de kust
plaatsen Djapara, Rembang (waar de
eerste Hornung uit Königsbergen was
geland en de eerste scheepswerf heeft
opgezet), Bodjonegoro en op afstand
Soerabaja.
Makassar
Bali, Lombok werden ook gepasseerd
en te Makassar werd gestopt. Liggende
aan de kade zagen wij de meest bizarre
dingen gebeuren: mannen met scherpe
metalen haken brachten schade toe
aan de lading in het ruim. Het was je
reinste opzet. Tot overmaat van ramp
begon men overal te schieten, de ko
gels vlogen ons om de oren, maar
gelukkig werd niemand geraakt. Het
was begrijpelijk dat wij niet aan wal
mochten.
Tot opluchting van iedereen aan boord,
lieten wij Makassar achter ons en
stoomden op richting Sorong. Onder
weg bemerkte de bemanning dat er
's morgens telkens enkele broden
werden gemist. Na onderzoek bleek
dat enkele contractanten de schuldigen
waren. Zij gapten broden in de nachte
lijke uren met een kalawai, een soort
speer met verscheidene punten, die
door de Papoea's hoofdzakelijk voor de
visvangst wordt gebruikt. Heel slim
bedacht, nietwaar?
Hollandia
Te Sorong werd overgestapt van de Van
Riemsdijk naar de KarossaMet de
Karossa bezochten wij eerst Manokwa-
rie waar mij een verrassing wachtte.
Aan de kade stonden vrienden uit
Semarang mij op te wachten: Bolle
Lutjeveld, Eddy Böck, Henk en Ben
Lucier, Eddy Meulenaar en anderen.
De uren die mij gegund werden, bracht
ik met hen door en het was weer 'oude
jongens krentenbrood'. Met weemoed
nam ik afscheid. Ik wist niet wat de
toekomst zou brengen en ook niet of ik
hen ooit terug zou zien.
De Karossa begon aan het laatste deel
van de reis. Aan bakboordzijde gleed
Biak voorbij, aan stuurboord passeer
den wij Kaap d'Urville waar de Mam-
beramo-rivier in zee uitmondt. Nadat
Kaap Soeadja werd gerond, voeren wij
de baai van Hollandia binnen bij een
houten steiger aan te meren.
Een transport DETA-contractanten
heeft Hollandia bereikt
In Moesson is diverse keren
bekendheid gegeven aan
mijn neef en perkenier Wim
van den Broeke en het noot-
muskaatperk Groot Waling
op de Banda-eilanden in de
Molukken.
Allereerst is het zo dat Wim
van den Broeke afgelopen 23
januari op Banda is overle
den. Hij was al geruime tijd ziek.
Veel tragischer is echter het bericht
dat onze familie recent bereikte. Een
aantal kampongbewoners van Lon-
thoir, waar Wim zijn nootmuskaat
plantage had, hebben op 21 april vijf
vrouwelijke familieleden van de familie
Van den Broeke vermoord.
Het gaat om de weduwe Van den
Broeke, haar zus Mustiah die bezoe
kers vaak rondleidde op de plantage,
schoondochter Sri die getrouwd was
met Paulus van den Broeke, hun doch
tertje Ade en Rika, een aangenomen
dochtertje van de zus van Wim.
Alleen de zoon van Wim, Paulus, kon
ontsnappen met zijn dochter Putri van
veertien en zoon Edo van zestien.
De familie Van den Broeke heeft altijd
in vrede geleefd met de gemeenschap
op Banda en het is uitermate triest dat
als gevolg van de onlusten tussen
christenen en moslims in de Moluk
ken dit vreselijke drama moest
plaatsvinden.
Of het beheer van de plantage Groot
Waling door Paulus van den Broeke
nog voortgezet kan worden, mag
ernstig worden betwijfeld. De ge
beurtenissen zijn dermate trauma
tisch voor hem dat het begrijpelijk is
als hij met zijn twee kinderen die de
moordaanslag overleefden, elders een
bestaan tracht op te bouwen.
Daarmee zou dan abrupt een eind
komen aan meer dan drie en een
halve eeuw perkeniersschap van de
familie Van den Broeke op de Banda-
eilanden.
Paulus van den Broeke en zijn twee
kinderen zijn nu veilig in Jakarta bij
familie van de vermoorde echtgenote
van Paulus
Informatie over de familiesituatie,
zie op het internet:
http://home.wxs.nl/~vdbroeke/
waling.htm
36
Tekst: Jesse Hornung
Tekst: Rick van den Broeke
