De Indische eeuw (VI)
1950 -1960
bestempeld als het nieuwe stamland
voor Indo-europeanen. Dat, samen met
de angst voor een nieuwe bersiap en
afkeer van het koude, onbekende
Nederland, zijn motieven voor Indo's
om hun heil te zoeken in Nieuw-
Guinea.
Maar Nieuw-Guinea is slecht georgani
seerd. Sterker nog: er is vrijwel niets.
Het land moet van de grond af opge
bouwd worden. De voedselvoorziening
schiet ernstig tekort en er heerst woning
nood. De droom van een Indisch stam
land wordt al gauw opgegeven.
Ondertussen wordt de druk van
Indonesië om Nieuw-Guinea af te staan
groter. De spanning loopt op en halver
wege de jaren vijftig vertrekken steeds
meer kolonisten.
n juli 1950 wordt het KNIL ontbon
den. Inheemse KNIL-militairen
mogen kiezen: dienst nemen in het
Indonesische leger of demobilisatie op
het eiland van herkomst. Een grote
groep Ambonnezen weigert demobilisa
tie op het eiland Java in plaats van
Ambon, waar op 25 april dat jaar de
Indische kolonisten in Manokwari
RMS is uitgeroepen, en in 1951 arrive
ren er zo'n vierduizend, samen met hun
gezinnen, op dienstbevel in Nederland,
waar zij vervolgens worden ontslagen.
Exoclus en diaspora
Tussen 1950 en 1963 'repatriëren' ruim
210 duizend mensen naar Nederland,
maar voor velen zal Nederland slechts
een tussenstop zijn. Het klimaat staat ze
er tegen, ze gaan er financieel op achter
uit of zijn überhaupt ontevreden over de
werkkring, het leven in contractpensions
is niet bepaald ideaal, Nederlanders zijn
koel en zakelijk - dat zijn zo een aantal
redenen.
Vrijwel alle Indische emigranten, aldus
Ellemers en Vaillant, emigreerden ten
minste twee maal in hun leven: 'De eer
ste maal veelal vanuit Indonesië naar
Nederland of Nieuw-Guinea, en vervol
gens, na een verblijf van een aantal jaren
in Nederland of Nieuw-Guinea, naar
een bestemming elders.'
De Verenigde Staten zijn het populairst,
vooral Californië. Uiteindelijk zullen
naar schatting 50 duizend
Indische mensen naar
Amerika emigreren. Maar
ook in Australië, Canada,
Nieuw-Zeeland, Zuid-
Afrika, Brazilië en Spanje
vormen zich 'Indische
kolonies'.
Spijtoptanten
Nederlanders die voor het
Indonesische staatsburger
schap hebben gekozen,
gaan eveneens een onzeke
re tijd tegemoet, want de
relatie tussen Nederland
en Indonesië kent in de
jaren vijftig vele diepte
punten tot die uiteindelijk
totaal verziekt is.
Warga negara's raken meer
dan eens bekneld tussen
beide partijen.
Allerlei problemen -
armoe, discimminatie,
angst voor geweld - heb
ben ertoe bijgedragen dat
velen, vooral in de tweede
helft van de jaren vijftig,
alsnog naar Nederland willen vertrek
ken.
Nieuw-Guinea
Vanaf 1949 vertrekken veel Indo's naar
Nieuw-Guinea, dat, onder meer door de
Groter Nederland Actie en Vereniging
Kolonisatie Nieuw-Guinea, wordt
Poe koel teroes
Indo's in Nederland blijken tot meer in
staat dan alleen aardappels schillen en
de polonaise dansen. In 1956 richt
Tjalie Robinson in Nederland het tijd
schrift Onze Brug op, dat later, in '58
wordt omgedoopt in Tong Tong (en nog
weer later in MoessonTjalie roept zijn
lezers op om te schrijven over het leven
in Indië. 'Omdat we geleefd hebben,'
zegt hij, 'en nog steeds bestaan.'
Behalve voor een tijdschrift neemt Tjalie
het initiatief voor de Indische
Kunstkring en de Pasar Malam Besar.
De eerste pasar malam wordt op 3, 4 en
5 juli 1959 gehouden in de Haagse
Dierentuin.
Op deze en komende pasar malams tre
den veel Indische artiesten op:
de Hot Jumpers, de Candy Kids,
Jack Bill, Sandra en Franky,
de Blue Diamonds, Anneke Grönloh en
de Padre Twins oogsten veel succes.
(GOP)
Bron nen:
J.E. Ellemers en R.E.F. Vaillant:
Indische Nederlanders en gerepa-
trieerden. Muiderberg, Coutinho, 1985.
Lutgard Mutsaers: RockinRamona.
Den Haag, Sdu, fz.j.].
Wim Willems e.a. (red.): Uit Indië
geboren. Vier eeuwen familiegeschie
denis. Zwolle, Waanders, 1997.
44 ste jaargang - nummer 2 - augustus 1999
29
De jaren veertig eindigen met de onafhankelijkheid
van Indonesië, maar de nasleep hlijft nog lang
voelbaar. Ook in de jaren vijftig vinden vele
ontwikkelingen plaats die van blijvende invloed zullei
zijn. Deel zes van de 'De Indische eeuw
