Het Spitfire-f oriels
Heeft het alhum met foto 's
ooit nog de koningin bereikt
Tekst: E.L. Payens-Fluyt
Een lezeres herinnerde zich de tentoon
stelling nog goed, die zij als achtjarig
meisje bezocht. Zij vroeg in welk jaar
deze tentoonstelling en manifestatie pre
cies heeft plaats gevonden en waar. Was
het in het kunstkringgebouw, vlak bij het
centrum van Batavia, niet ver van de
spoorwegovergang?
Ik meen van wel, maar ben er niet zeker
van. Over de data kan ik me niets herin
neren. Ik heb er geen enkele informatie
over kunnen vinden. Het moet kort voor
de oorlog zijn geweest en naar alle waar
schijnlijkheid nog in de eerste helft van
1941Het maken van de diorama's en
alles eromheen heeft veel tijd gekost. Zij
schreef dat ze nog een hele tijd het pro
gramma had bewaard; een oranje boekje
met een afbeelding van een vrouw in
klederdracht.
Een lezer kon mij vertellen dat er van
het bijeen gebrachte geld inderdaad
Spitfires zijn aangekocht. Dit heeft hij
onder meer gelezen in deel 3 van de
serie Onze vliegers in Indië door C.C.
Küpfer. Deze Spitfires werden genoemd
naar Indische steden, omdat de Indische
gemeenschap de fondsen daartoe had
bijeen gebracht. Op de bladzijde 96 en
97 zijn zelfs de foto's te zien van de
Spitfires: Pasoeroean, Bandoeng en
Malang.
Zelf vond ik in mijn eigen boekerij ook
nog wat over het Spitfire-fonds en de
manifestatie 'Nederland zal herrijzen' in
het boek van T.J. Hobma-Glastra:
Bandjir-een Indische kroniek 1939-1950.
Op bladzijde 23 van deze kroniek staat
onder meer een foto waarop de gouver
neur-generaal Tjarda van Starkenborch
Stachouwer voorgesteld wordt aan het
organiserend comité. Hierop staat baro
nesse Van Till-Tutein Nolthenius in
Hindeloper klederdracht afgebeeld.
Prins Bernliar J
Op dezelfde bladzijde een foto van prins
Ikrnhard in vliegertenue, met het vol
gende onderschrift: 'Z.K.H. Prins
Bernhard, zelf vlieger, was de motor van
het Prins Bernhard fonds en inspirator
van het in Indië opgerichte Spitfire-
fund, dat door de bevolking een zeer
warm hart werd toegedragen: medio
1941 kon zelfs 16.000.000,- naar
Engeland worden overgemaakt.'
Het Prins Bernhard fonds, dat na 1940
in Londen is gesticht, was aanvankelijk
een instelling die zich erop toelegde het
Nederlandse materiële aandeel in de
geallieerde oorlogvoering uit te breiden.
Te laat
Na de aanval op 7 december 1941 op
Pearl Harbor, werd door de Nederlandse
regering in ballingschap, in Londen, aan
Japan de oorlog verklaard. Toen de oor
logsdreiging dichterbij kwam, zijn er in
de haast alsnog vliegtuigen besteld en
vliegtuigonderdelen, maar toen was het
al te laat. De vraag, die één van de lezers
stelde waarom het Spitfire-fonds niet
werd gebruikt om vliegtuigen voor de
oorlog tegen Japan aan te schaffen, is
hiermee beantwoord: er was gewoon
geen tijd meer!
Ik weet nu alleen nog niet wat er met de
opbrengst van de manifestatie
Nederland zal herrijzen is gebeurd en of
het album met de foto's voor koningin
Wilhelmina en de door baronesse Van
Till gemaakte, Hindeloper poppenkamer
de koningin en de prinsesjes in Canada
ooit hebben bereikt?
De kans hierover meer te weten te
komen, lijkt me zeer gering, aangezien
van hen die volop met deze manifestatie
bezig zijn geweest, er waarschijnlijk geen
getuigen meer in leven zijn.
Het is dus allemaal tempo doeloe gewor
den.
38
moessQn
Verschillende lezers hehhen gereageerd op mijn verzoek in Moesson april 1999, om
extra informatie te geven over wat er is gekeurd met het geld dat na 1940 voor het
Spitfire-fonds is opgehaald en wat er gekeurd is met de inhoud van de tentoonstelling
'Nederland zal herrijzen'. (Dit schijnt de juiste titel te zijn geweest en niet 'Nederland
herrijst', zoals ik dacht.) Nee, het was geen pasar malam, zoals iemand schreef, maar
een echt Nederlandse folkloristische manifestatie.
Wanneer en waar
Pasoeroean, Bandoeng en Malatig
