De Indische eeuw (VII) 1960-1970
Enkele jaren daarvoor, in 1962,
moest Nederland onder druk van
de Verenigde Staten Nieuw-
Guinea overdragen aan een interim
administratie van de VN. In '63 wordt
Nieuw-Guinea Indonesisch grond
gebied. Afspraak is echter dat er een
referendum gehouden zal worden om te
zien of de bevolking van Nieuw-Guinea,
nu Irian Jaya, wel bij Indonesië wil
blijven.
In Nederland komt de Nationale Actie
Steunt Spijtoptanten Indonesië (NASSI)
op gang als blijkt dat de regering niet
flexibel is in het terughalen van de laat
ste spijtoptanten, die het erg moeilijk
hebben in Indonesië. Zelfs al staan fami
lieleden in Nederland voor hen in
(financieel en qua woonruimte) dan nog
lijkt Nederland hen niet op te willen
nemen. Naar aanleiding van een radio
uitzending ('Dossier Karpaan') reageert
de Nederlandse bevolking verontwaar
digd en de regering stelt zich uiteindelijk
soepeler op.
Indische mensen laten in de jaren vijftig
en zestig en ook in de jaren zeventig
nog, niet zoveel van zich horen, althans,
in vergelijking met later. Waarom niet?
Doet het verleden nog te veel
pijn? Liggen oorlog, bersiap, het
leven als warga negara in een vij
andig Indonesië en de uiteindelij
ke repatriëring nog te vers in het
geheugen, of is de reden minder
dramatisch en heeft men simpel
weg geen tijd; te druk bezig zich
een nieuw bestaan te verwerven?
Twee opvallende Indische schrij
vers - behalve Tjalie Robinson
natuurlijk - zijn Rob
Nieuwenhuys en Maria
Dermoüt. Na zijn roman
Vergeelde portretten uit 1954,
publiceerde Rob Nieuwenhuys in
1959 de bundel Tussen twee
vaderlanden. Hij stelt in de jaren
zestig enkele bloemlezingen
samen van Indische belletrie en
publiceert zijn eerste fotoboek:
Tempo doeloe.
Maria Dermoüt schreef een vijf
tal verhalenbundels en twee
novellen: De tienduizend dingen en
Nog pas gisterenmet die prachti
ge openingszin (volgens Kester Freriks
een van de mooiste uit de Nederlandse
literatuur): 'Op Java, ergens op Midden-
Java, tussen de bergen Lawoe en Wilis
in, maar dichter naar de kant van de
Lawoe toe, lag diep in een ommuurde
tuin onder donkere groene bomen een
huis.'
Californië
Veel Indische Nederlanders laten
Nederland voor wat het is en kiezen als
nog voor Amerika als hun tweede vader
land. Eén van hen is Tjalie
Robinson. Hij vestigt zich met zijn
gezin in Whittier, Californië, en
richt The American Tong Tong op.
In het eerste nummer schrijft hij:
'Kijk op de kaart: Amerika ligt tus
sen Europa en Azië. Kijk in uw
hart: U staat tussen Europa en
Azië. Amerika heeft de krachten
van beide beschavingen. Daarom
werkt Amerika zowel naar Oost als
naar West. U heeft beide verwant
schappen in Uw bloed. U kunt
dus ook werken naar Oost en
West. Meer dan dat: als u bent wat
u bent, heeft Amerika aan u een
eersterangs burger! In Europa was
u tweederangsburger. Omdat u
Uw Aziatische heritage niet kwijt
kon. Niet lakoe daar. Hier in
Amerika is het anders. Kijk eens
naar de China-towns die hier
bloeien, naar de grote en actieve
Japanese samenleving, naar de
Filippijnse, Ceylonese, Hawaiische
invloeden, die hier een gastvrij
onthaal en levenskracht hebben!
En waarom zouden wij dan met eenzelf
de dash niet evenveel kunnen bereiken?
Waarom zou de Italiaanse pizza
Amerika kunnen veroveren en onze nasi
koening niet?' (MvA/GOP)
De SOOS in Los Angeles, 1964.
44 ste jaargang - nummer 4 - oktober 1999
25
Op politiek gebied gebeurt er veel in de jaren zestig.
Groeiende onvrede in Indonesië resulteert uiteindelijk in een couppoging begin okto
ber 1QÓ5. Een couppogingdie ziek kenmerkt door 'extraordinary incompetence and
confu sion (aldus M.G. Rick lefs in A history of modern Indonesia), maar die niettemin
leidt tot Soekarno's aftreden en het einde van de Geleide Democratie. Soeharto vo lat
hem op. Diens Nieuwe Orde zal tot in de jaren negentig zorgen voor een relatief sta
biele politieke en economische situatie.
Steeds weer aan denken
