Brave new world
Mijn ouders woonden nog in een
huis zonder elektriciteit, en gas
onder druk verschafte hun licht.
Ik lean me, al is het wat vaag, de 'kousjes'
nog herinneren die zo'n heel helder licht
gaven. Er waren maar een paar van die
lichten in het huis; in de slaapkamer had
den we de lampoe templek die maar een
kleine lichtkring had en die overal grote
schaduwen wierp. M'n moeder, amper
twintig jaar oud en gewend aan een stads
leven, vond 't maar zozo.
A rang
Gelukkig had ze wel eens gezelschap van
een schoonzuster of zo, en de dames zon
gen dan wel eens uit de liederen bundel
van Joh. de Heer, als ik 't wel heb. Ma was
met die bundel opgegroeid. Uit volle borst
klonk dan onder andere 'moet ik gaan met
lege handen', tot het pa begon te vervelen
en hij op een avond achter het buffet zijn
hand opstak en de lampoe een griezelig,
zacht bewegende schaduw op de muur
tegenover de zangeressen wierp die, toen
ze die zagen (en niet wisten waar die van
daan kwam), het maar het beste vonden
zich terug te trekken voor de nacht. Mijn
vader heeft er nog menigmaal hard om
gelachen.
Er werd gekookt op arang en de kleren
werden gestreken met een strijkijzer gevuld
met arang. Er was geen telefoon, geen
radio, geen straatlicht, kortom, geen elektri
citeit, niks. In de duisternis verlichtten de
desamensen hun pad met obors, en in de
duisternis schitterden ontelbare sterren aan
de hemel, net diamanten op zwart fluweel.
Jaren later op de suikerfabriek hadden we
geen elektriciteit overdag. Pas als de zon
onderging, werd de transformator inge
schakeld en hadden y^e licht en ging de
radio aan. Maar tijdens het malen van het
rijpe suikerriet draaide de fabriek de hele
dag en was er ook de hele dag door elektri
citeit. Wat een rijkdom, vonden we.
Manhattan skyline
Als ik 's avonds na het werk de ferry van
downtown Manhattan nam naar Staten
Island waar we woonden, stond ik altijd
met een mengeling van verbazing, genoe
gen en ontzag melompong te kijken naar
de skyline voor me. De lichten van
Manhattan gingen aan en New York City
lag voor me, twinkelend en zo imposant.
als uit de grond gestampt door een tove-
Tekst: Juul Lentze
We kunnen het ons moeilijk meer voorstellen - beschaafd als we zijn - hoe
de nacht zonder licht is en hoe ijskoud de winters zijn zonder verwar
ming. Wat zijn we gelukkige wezens dat we niet in de tijd hebben geleefd
toen vuur nog niet eens ontdekt was. Nu hebben we volop elektrische
energie, atoomenergie, zonne-energie om de hele wereld in vuur en vlam
te zetten. Wij zijn erg knap.
naar met een magie wand. Ik kon er nooit
genoeg van krijgen.
Ook op Staten Island gingen de lichten aan,
maar in vergelijking met Manhattan was het
maar povertjes verlicht. En al die lampen
peren dankzij Thomas Alva Edison!
Hoeveel elektriciteit verbruiken we niet? Het
is niet te geloven. Bijna alles loopt op elek
triciteit. Op een kwade dag viel de elektrici
teit uit in Manhattan. Paniek!
De ondergrondse stond stil op de plaats,
duizenden mensen zaten vast in broeiende
tunnels, stel je dat eens voor. De liften in de
wolkenkrabbers lieten het afweten en hin
gen tussen hemel en aarde gevuld met hun
menselijke bagage. De kassa's werkten niet,
geen radio, tv of wat maar ook. De banken
zaten met hun elektrische kluizen en al hun
goud en geld, de kluizen stonden open of
konden niet meer open. De ferries stonden
stil, geen licht in de baai van New York, air
conditioners vielen uit en de city lag te
broeien in de nacht. Forensen uit New
Jersey en Long Island zaten vast in
Manhattan. Het was een ravage.
Je kunt zo gek niet noemen of het had wat
te maken met elektriciteit. Ziekenhuizen
hadden gelukkig transformators voor nood
gevallen, maar toch.
C omputers
We hebben er niet veel van geleerd. De
wereld van vandaag is afhankelijk van elek
triciteit, we verbruiken en verspillen onge
looflijk veel energie.
Tegenwoordig zou het nog meer paniek
veroorzaken als de elektriciteit uitviel, want
bijna alles gaat nu met een computer. Ga
even na. Als je op reis bent en je hebt een
E- ticket (elektronische ticket) en de com
puter valt uit, sta je dan niet mooi te kijken
in Atapoepoe of waar je ook maar bent op
dat ogenblik? Niemand kent je, want de
computer is down. Ja of niet?
Wat zou er gebeuren met al de regeringsin
stanties? Het leger, de vloot, de luchtmacht?
Dat is maar een voorbeeld, ik moet er niet
aan denken. Laten we ons hierdoor uit het
veld slaan? Natuurlijk niet, moedig gaan we
verder met het uitvinden van allerlei gadgets
dat ons leven gemakkelijker zal maken
(hopen we) en verbruiken daarmee nog
meer elektriciteit.
Ze zijn op het ogenblik bezig om een 'knap
pe' keuken in mekaar te zetten. Er wordt
van het standpunt uitgegaan dat de keuken
het middelpunt is van een huishouden. Vele
keukenapparaten hebben nu nog een
bepaalde vorm, maar lang zal het niet duren
of je kunt via de magnetron op internet,
waar je dan bankzaken kunt afhandelen ter
wijl je het avondeten staat op te warmen,
daarmee zeker wel tweeënhalve minuut tijd
uitsparend!
Een verlicht leven
Ze zijn bezig met een 'magnetron bank' die
je aan je stem herkent en die je maar met je
vingertoppen hoeft te vertellen wat je heb
ben wilt. Het ding geeft je recepten zodat je
lekker kunt gaan koken en hoe meer je het
gebruikt hoe beter je magnetron je gaat ken
nen en je precies kan vertellen wat je hartje
begeert!
We hebben al een hele tijd een vaatwasma-
chine die via z'n computertje precies weet
hoe vuil de vaat is, zodat het zich kan schik
ken naar de hoeveelheid afwasmiddel die er
nodig is, hoe warm het water moet zijn, et
cetera, en dat elke tien seconden!
Brandschoon komt alles uit deze machine
en je hebt er niks voor hoeven te doen.
Onze ouders beleefden nog de lampoe tem
plek, de obors en gas onder druk en voelden
zich gelukkige wezens toen er volop elektri
citeit kwam om hun pad te verlichten. Wij
leven in een brave new world waar alles wat
we doen afhankelijk is van elektrische-,
atoom-, of zonne-energie.
We leven een verlicht leven, letterlijk en
figuurlijk, en zijn gelukkige wezens dat we
niet in de tijd leven dat het vuur nog niet
eens was ontdekt.
Er is alleen één ding dat ik heel jammer
vind. Door al dat licht kunnen we niet lan
ger de sterren zien schitteren als diamanten
op een kleed van zwart fluweel.
Heel jammer.
moessQn
