Bandoeng in oorlogstijd
Een jeugdherinnering
Villa Casa Cara
De kronkelige verkeersader
Bandoeng-Lembang-Soebang
moet de verdedigers van
Bandoeng welhaast ideale
mogelijkheden gegeven heb
ben om de Japanse opmars in
een hinderlaag te doen lopen.
In dit bochtige traject vielen
aan beide kanten de meeste
doden en gewonden. Ik herin
ner me Villa Casa Cara, hal
verwege Bandoeng-Lembang,
waarvan slechts de muren
overeind stonden.
Tekst: J. S. Tan
Kerst 1Q41 verliep rustig,
de oorlog was weliswaar
twee weken oud, maar de
vijand nog ver weg. Voor een
van onze kuren, mevrouw
Geissler, de echtgenote van
de dominee, was deze kerst
aanleiding om ons persoon
lijk een bijkei en kerstbrood
aan te bieden, '/.ij besefte
namelijk dat dit mogelijk de
laatste keer kon zijn. Wij
zagen mevrouw Geissler
nooit meer terug en de geste
van deze bejaarde dame
staat in mijn geheugen
gegrift.
Begin maart 1942 nam vader
ons mee naar Dennenlust om
de buitenlucht in te trekken,
want in tijden van bezorgd
heid moet men de piekerans
even opzij zetten en terugval
len op de natuur. Plotseling
raasde een Japanse patrouille
wagen in panische snelheid
voorbij. Blijkbaar moest de
chauffeur de buurt verkennen
op sluipschutters. Na de eerste
schrik haastten we ons huis
waarts. Over Bandoeng zou
de komende drieënhalf jaar
een nieuw regime de toon
voeren. 'Vaarwel, tot betere tij
den', werd de klassieke
begroeting.
Tahoe, tempeh, ketella, rijst en
af en toe corned beaf was het
gangbare menu in de oorlogs
jaren. Maar slimme koks kon
den wonderen doen met de
aardappelen, in chips gesne
den, daarna gedompeld in een
pikante saus en vervolgens
even aanbakken in olie. Samen
met een warme, pittige saus
prima bij de rijst.
Dierenvriend
Een van onze kennissen, oom
Gouw, stond bekend als die
renvriend en toen de
Japanners iedereen met een
blanke huidskleur oppakten,
ontfermde deze man zich over
hun huisdieren. Hij woonde in
een eenvoudige, houten hut
nabij Dennenlust, waarvan de
voortuin geheel uit hokken
bestond. Daarmee moesten de
viervoeters het voorlopig
doen.
Beschermd door het honden
geblaf had hij achter in de hut
een radio geïnstalleerd onder
de vloer. Zo bleef hij op de
hoogte van het verloop van de
oorlog en was hij een van de
weinigen, die nog positief over
de toekomst dacht.
Na de slag bij Midway, in juni
1942, was hij ervan overtuigd
dat de oorlog binnen zes
maanden voorbij zou zijn. Bij
die slag verloor Japan vier
vliegdekschepen en een zware
kruiser.
Voll-jsl ied
Huiszoekingen door soldaten
met bajonet, maar vooral het
in beslag nemen van particu
liere auto's door een kleine,
corpulente Japanner, staan me
nog helder voor de geest. Er
viel met de Japanners te
onderhandelen, zij het niet van
harte. Na drie maanden in de
strafgevangenis Soekamiskin
te hebben doorgebracht, wer
den mijn vader en een aantal
van zijn vrienden weer op vrije
voeten gesteld. Met oom
Gouw liep het slechter af.
Tegen het einde van de oorlog
kwam hij voor de Kempetai,
werd mishandeld, maar de
plotselinge overgave van Japan
redde toch nog zijn leven.
De eerste weken van augustus
1945 leek het wel of er een
enorme last van de schouders
was gevallen, iedereen was
opgelucht, na drieënhalf jaar
overleven en buigen voor een
dictatuur kon men plotseling
weer zichzelf zijn. Op het ter
rein van Instituut Pasteur zon
gen we weer het Wilhelmus,
er werden feesten gegeven en
sportwedstrijden gehouden.
De Julianaschool, onder lei
ding van de heer Zuidema,
ging weer open en iedere
morgen begonnen we met
gebed en volkslied.
Voor het eerst kreeg ik een
heuse Hollandse juf, haar ach
ternaam Offïnga weet ik nog
goed, want wat hebben we
veel van haar geleerd en hoe
verdrietig waren we, toen zij
aan het eind van het eerste
schooljaar vertrok, na iedereen
een hand gegeven te hebben.
Het was intussen 1946 gewor
den, een nachtmerrie was
voorbij en alle narigheid leek
vergeven en vergeten, want
men kon weer beginnen met
de orde van de dag. Na
drieënhalf jaar prooi van wan
hoop, begon voor Bandoeng -
ooit het summum van zorgen
vrije gezelligheid - een nieuw
leven.
Eenheden van de Stadswacht patrouilleerden op 10 mei 1941 door de straten van Bandoeng. Een exercitie die diepe indruk
maakte, maar vooral bedoeld was om de nationalisten de wind uit de zeilen te halen. Later, in maart 1942, kregen de man
schappen op de hoogvlakte van Lembang te maken met de Japanse aanval.
pSEERl
'RONG
Kft t A*X
fV -TOKO IfAKO
yr OENTOENO^^ttENG
UMCTfVH
44 ste jaargang - nummer 7 - januari 2000
33
