moessQn
,-nnil
praat ik - met uitzondering van een of
twee Molukse families - over Indische
families: heel veel Indische tantes en
ooms. Waar je van je tantes dikke zoenen
en allerlei soorten snoepjes kreeg. Dat is
me altijd bijgebleven: gepraat over ooms
en tantes waarvan de naam je al niets
meer zegt omdat ze toen al lang en breed
dood waren, over het Indische leven van
vroeger. Een oudoom hield ontzettend
van jagen en dan lieten ze foto's zien van
hem op de motor met een leren jas. Het
gaat over Indië en het gaat over eten. En
dat heb ik altijd heel leuk gevonden. In
die tijd voelde ik, als kind, toch niet
zoveel aandrang om met Molukse familie
om te gaan.'
Hoe is het gekomen datje uiteinde
lijk voor je Molukse kant hebt geko
zen?
'Ik heb daar niet echt voor gekozen, lang
zamerhand is dat zo ontwikkeld op de
middelbare school. We praten nu over de
jaren zeventig, de tijd van de actie
Wassenaar. Zoiets spreekt je gewoon aan
op die leeftijd, het is stoer. Later realiseer
je je natuurlijk dat er wel iemand is dood
geschoten. Maar het is ook een beetje de
sfeer van de jaren zeventig: revolutie,
geweld, Che Guevara - die hing ook bij
mij op de kamer. Ik zat op een
Nederlandse school met maar vijf
Molukkers, met hen ging ik om. Toen
was donker zijn nog interessant, want er
waren nog niet zoveel donkere mensen.
Wat me bij is gebleven van toen? Stoere
Molukkers, concerten van Massada - dat
is dan ook nog familie van me. Maar die
ontwikkeling van mijn Molukse achter
grond is nooit echt ten koste gegaan van
mijn Indische kant.'
En in je werk? Dat je een Indische
moeder hebt, is dat wel eens proble
matisch geweest?
'Je hebt natuurlijk mensen die gebrand
zijn op de "puurheid" van het volk. Die
benadrukken de mythe van "het Molukse
volk". Er zijn ten tijde van mijn aanstel
ling nooit openlijk, maar misschien wel in
het verborgene wat opmerkingen
geplaatst of wenkbrauwen gefronst, dat
een halfbloed in de directie terecht kwam,
en ook nog samen met een belanda,
Henk Smeets.'
Nu is dat toch ook nog zo? Een
'halve' Molukker noemt zichzelf nooit
een Indo, maar blijft een halve
Molukker.
'Bij veel mensen wel. Als je een hele neu
trale, technische definitie zou willen han
teren, is natuurlijk iemand met een
Molukse ouder Indisch. Maar er is een
verschil, in de beleving in ieder geval, tus
sen Molukse en Indische mensen. Dat
Indisch-zijn is misschien meer een gevoel
dat in de tijd afgesloten is, terwijl
Molukse mensen gewoon een link kun
nen leggen naar het dorp van herkomst,
naar familie van herkomst. Misschien is
het daarom aantrekkelijker om Molukker
te zijn. Er is een plekje op de wereld
waarvan je kunt zeggen: dit is van mij. En
bij Indische mensen bestaat dat ene huis
van vroeger misschien nog wel, maar het
is op zekere hoogte toch een afgesloten
tijdperk, als je je zou beperken tot de
meer nostalgisch getinte definitie van
Indisch-zijn. Maar ik word er natuurlijk
niet meer Molukker op, wanneer ik doe
alsof mijn Indische kant niet bestaat.
Op een gegeven moment ga je de dingen
in perspectief zien. In je eigen denken
maak je een ontwikkeling door. Je zet je in
eerste instantie af tegen kolonialisme,
tegen blanken in het algemeen, maar
sommige mensen blijven daarin steken.
Dat geldt natuurlijk ook voor de plaats
van Indische mensen. Ze waren het beste
wat de koloniale samenleving had voort
gebracht; de brug tussen oost en west.
Want, als we eerlijk zijn, Nederlands-
Indië was natuurlijk een apartheidssa
menleving. Maar Indische mensen zijn
dus meer tussen wal en schip gevallen,
dan dat ze een brug hebben kunnen
slaan.
Wat ik fijn vind, is dat het Indisch-zijn de
laatste tijd uit de probleem-sfeer komt.
Bij Molukkers was dat ook zo. Moluks
was moeilijk, dan moest je ernstig gaan
kijken, je had toch 350 jaar onderdruk
king achter de rug.
Er bestaan allerlei dwarsverbanden tussen
deze twee groepen, Molukkers hebben
ook deel uitgemaakt van die Indische
geschiedenis. Er zijn natuurlijk spannin
gen geweest, in de jaren zestig en zeven
tig. Je moet het zo zien: tussen groepen
die ver van elkaar af staan, ontstaat nooit
wrijving. Indische jongens die Molukse
jongens uitscholden voor inlander,
Molukse jongens die Indische jongens
uitscholden voor tempeh. Vroeger was
die concurrentie er ook, op het gebied
Mijn vader en ik.
28
