De firma Van Arcken Co
Batavia Soerabaja (1861-1958)
De eerste generatie
Clemens Gerardus Franciscus van Arcken
werd geboren in Deventer op 1 juli 1822.
Zijn vader was dansmeester. Zijn moeder,
afkomstig uit Münster, overleed toen hij
vijf jaar oud was. Op jonge leeftijd zond
zijn vader hem naar Pforzheim om zich te
bekwamen in het vak van 'horologie-
maker'. In 1841, op negentienjarige leef
tijd, kon hij zich als zodanig in zijn
geboortestad vestigen.
Zijn naam als horloge- en instrumentma
ker verspreidde zich al snel tot over de
stadsgrenzen. Koning Willem III nodigde
hem uit op Paleis het Loo in Apeldoorn.
Daarnaast was Clemens een begaafd
musicus en ook als zodanig werd hij uitge-
Jos en Maud van
Arcken, zestig jaar
getrouwd, augustus
1998.
nodigd aan het hof.
Samen met de
'Liederentafel' uit
Deventer, waarvan hij
directeur was, concerteer
de hij voor de koning.
Willem III had grote
belangstelling voor
muziek: hij zong verdienstelijk en graag,
componeerde wat en stimuleerde toneel
en opera.
Z.M. de Koning Willem IH benoemd.
Zeven jaar na zijn aankomst in
Amsterdam trouwde Clemens van Arcken
op 36-jarige leeftijd met de achttienjarige
Lucia Francisca Meuser, dochter van een
Amsterdamse collega-horlogemaker die
gevestigd was aan het Singel.
Clemens van Arcken had inmiddels naam
gemaakt met bijzondere inzendingen naar
internationale exposities, onder andere de
wereldtentoonstelling in Parijs in 1855.
Daar werd hem een eervolle vermelding
toegekend voor het ontwerp van een chro-
nomètre de narvin.
Ook ontwierp hij een meridiometer, een
nautisch instrument, dat bij bewolkte lucht
de sextant kan vervangen. Nederlandse
marineschepen waren uitgevoerd met zijn
chronometer en meridiometer. Deze meri
diometer werd te Parijs twee achtereenvol
gende malen bekroond, onder meer in
1857. Het Parijse blad Le Gaulois schreef
in die dagen: 'Monsieur Van Arcken est
consideré en Hollande comme un des
princes de la science'. Clemens van
Arcken was lid van het Institut des Arts
Meridiometer
In 1851 verhuisde Van Arcken naar
Amsterdam waar hij zich in de
Kalverstraat vestigde als 'Fabrijkant
Horologien Chronometers'. Hij staat
vermeld als 'Tijdmeter-Chronometer en
Horologiemaker van Z.M. de Koning,
Depothouder van Zwitsersche Horlogiën'
in het Algemeen Adresboek der Stad
Amsterdam voor de jaren 1859-1860.
In 1854 werd hij tot hofleverancier van
Tekst: Jeanne J. van Ammers-Douwes
Voor weinig kenners van zilver smeedkunst heeft de naam Van
Arcken nog een bekende klank. Toch was dit bedrijf een van de
grootste juweliers en ede/smidsen in Nederlands Oost-Indië. In
haar hoogtijdagen had de firma, gevestigd in de hoofdstad Batavia,
maar liefst 120 mensen in dienst. De geschiedenis van het bedrijf
wordt gevolgd gedurende haar drie generaties, van de vestiging in
1861 tot na de gedwongen afstand in 1958.
HÜH löHiüt: üB SU
UlMliuü
Hut pand van de firma Van Arcken Co op Rijswijk 11 te Batavia, rond 1900.
moessQn
34
