1949 kwam het bericht dat zij gesignaleerd
was in Maleisië. Che Aminah werd door
de Nederlandse autoriteiten in Singapore
gevraagd Bertha naar deze stad te bren
gen, hetgeen zij deed, in de veronderstel
ling dat nu er weer contact was gevonden
met Bertha's ouders, de adoptie kon wor
den geformaliseerd. Want door de oorlogs
omstandigheden was het in 1942
onmogelijk geweest om de adoptie volgens
officiële weg te doen verlopen. Bij aan
komst bleek dat Bertha's ouders haar juist
opeisten. Che Aminah weigerde. Zij wilde
het kind dat zij onderhand acht jaar ver
zorgde en als het hare beschouwde,
behouden. Omdat beide partijen aan de
voogdij bleven vasthouden, begon in april
1950 het juridische steekspel met als inzet
het ouderlijk gezag over Bertha.
Kinderroof
Vanwege het dramatische gehalte, trok de
affaire al snel de aandacht van de
Nederlandse en Maleise media. Volgens
de opinie in Nederland was de zaak hel
der: door een uiterst ongelukkige samen
loop van omstandigheden was Bertha van
haar moeder gescheiden en wederrechte
lijk door Che Aminah ontvreemd. De
reacties waren niet altijd van demagogie
ontbloot. 'Kinderroof' zo kopte De
Telegraafterwijl een katholiek weekblad
schreef over mohammedanen die zo 'ver
zot' waren op blanke vrouwen. Het feit dat
Che Aminah als tolk had gewerkt voor de
Japanners werd breed uitgemeten. Zij
kreeg het stempel opgedrukt van collabo
rateur en alleen daarom al kon zij niet
geschild, zijn als pleegouder. Voor het
gemak werd zij onterecht ook nog eens
afgeschilderd als een simpele inlandse
baboe. Hoewel deze uiterst tendentieuze
voorstelling van zaken geen gemeengoed
was, meenden echter ook alle andere
Nederlandse kranten dat het zonneklaar
was dat Bertha herenigd diende te worden
met haar biologische ouders. Er was
immers geen formeel bewijs van adoptie
en dus had Che Aminah geen voet om op
te staan. Groot was dan ook de verbazing
en verontwaardiging toen de Singaporese
rechtbank vooralsnog de zorg voor Bertha
aan Che Aminah bleef toewijzen, op basis
van een door het Nederlandse consulaat-
generaal in Singapore (dat namens het
echtpaar Hertogh optrad) gemaakte pro
cedurefout.
Aclabi
Toen Bertha - die inmiddels in Europese
kledij was gestoken - evenwel in het ver
weer op 19 mei 1950 alsnog aan haar
ouders werd toegewezen, liepen aan
mohammedaans Maleisische zijde de
emoties hoog op. Om te voorkomen dat zij
richting Nederland zou afreizen, werd
beroep tegen de uitspraak ingesteld.
Bertha werd in afwachting daarvan van
Che Aminah gescheiden en in een meis
jestehuis ondergebracht, waar haar pleeg
moeder haar kon blijven bezoeken. Che
Aminah had ondertussen steun gekregen
van de Muslim Welfare Association, een
fervent Maleisisch islamitisch-nationalisti-
sche organisatie die ook fondsen wierf om
haar verdediging te financieren. Met suc
ces. Eind juli werd Bertha op formele
gronden aan Che Aminah toegewezen en
met haar pleegmoeder herenigd. Het pleit
was echter nog niet beslecht. Het
Consulaat-generaal was namens de ouders
in hoger beroep gegaan.
Om zeker te zijn dat Bertha niet alsnog
van haar kon worden afgenomen, besloot
Che Aminah tot een maatregel die haar en
haar pleegdochter echter noodlottig zou
worden. Op 1 augustus huwelijkte zij
Bertha uit aan de adoptiefzoon van de
De familie
Hertogh in
december
1950.
Foto:
Spaarnestad,
Haarlem.
voorzitter van de Muslim Welfare
Association, de 22-jarige Masoor Adabi.
Bertha had hem twee maal gezien. De
bekendmaking sloeg in als een bom.
Bertha Hertogh was wereldnieuws gewor
den! Britse en Amerikaanse kranten schre
ven over de dramatische lotgevallen van
'the Dutch jungle girl'. Het was iedereen
duidelijk dat het een gearrangeerd huwelijk
was. Volgens de islamitische adat was het
huwelijk van een dergelijk jong meisje ech
ter gewettigd, omdat zij geslachtsrijp was.
Omdat zij al menstrueerde, werd de 13-
jarige Bertha fysiek als volwassen
beschouwd en derhalve als huwbaar.
Furieus
De reacties aan Nederlandse zijde waren
furieus en aangedrongen werd op het
ongeldig verklaren van het huwelijk van
wege Bertha's minderjarigheid. Bovendien
was ook de toestemming van haar wettige
ouders niet gevraagd. In het parlement
werden hierover vragen gesteld. Minister
van Buitenlandse Zaken, D.U. Stikker, liet
weten dat ook de regering van mening was
dat het echtpaar Hertogh een onver
vreemdbaar recht had op de verzorging en
opvoeding van Bertha en dat hij al het
mogelijke zou doen om haar weer met
haar ouders te verenigen. Aan Maleisische
zijde dacht men daar echter heel anders
over. Ook daar werd het zwaard
gescherpt. Waarschuwend stelde de
mohammedaanse gemeenschap dat men
zich van Europese zijde niet moest
bemoeien met het huwelijk, aangezien dat
Drie dagen lang was Singapore het toneel van
ongekende onlusten, vernielingen en plunderingen
12
moessQn
