""I
Emile's moeder
bij de Borobudur,
1992.
en ik weet nog dat een familielid dacht
dat het beter was om de zaak te verko
pen. Maar mama weigerde: Dan moet
ik zeker bij Vroom en Dreesmann gaan
werken voor weinig geld in de week?
Wat moet er dan van mijn kinderen
terecht komen? Nee, ik zet de bakkerij
voort.
De manier waarop ze dat deed, is me
altijd bij gebleven. Ze was nooit moe,
nooit chagrijnig en ze heeft nooit bij de
pakken neergezeten. Ik zal je een voor
beeld geven. Als jongetje van twaalf zag
ik hoe mijn moeder elke ochtend, voor
dat de bakkerij open ging, om tien voor
acht speciaal naar beneden kwam om
de deur open te doen voor mevrouw
Jansen en het brood in haar fietstas te
stoppen. Toen zei ik: Jij bent toch ook
gek om je zo uit te sloven voor maar 29
cent? Zij antwoordde dan: Maar een
brood is geen 29 cent, dat is één gulden
en 74 cent per week, negentig gulden in
een jaar. Daar hou ik de deur voor
open.
Als je dat op die leeftijd gezegd wordt,
is dat toch goud waard?
Van haar heb ik geleerd hoe belangrijk
het is om niet van anderen afhankelijk
te zijn. Van haar heb ik denk ik ook dat
rechtvaardige en recht-voor-zijn-raap-
zijn. Als ze het ergens niet mee eens
was, zei ze het ook. Die houding in het
leven, die is me met de paplepel in
gegoten.
Ik kan je wel vertellen dat mijn moeder
de belangrijkste vrouw in mijn leven
was, is en zal blijven. We hebben samen
veel meegemaakt. Vooral toen mijn
vader nog leefde. Hij had namelijk een
paar onhebbelijkheden. Papa kwam wel
eens te laat thuis als die teveel had
gedronken en dan was hij heel verve
lend. Dan gingen mama en ik diep in de
nacht samen op de fiets naar de vader
en moeder van mama. Mijn moeder was
er altijd voor ons en ze was heel lief, ook
voor hem. Misschien wel te lief.'
Het eten wordt opgediend. Bert
Holwerda, de eigenaar van Bali mas
(ook een Indische jongen), heeft voor
ons een rijsttafel samengesteld. Nadat
iedereen heeft opgeschept, gaat Emile
verder.
Emile: 'Waar waren we gebleven? Mijn
overgrootmoeder, vertelde mama al, is
een peranakan-Chinese, dus ik ben dan
een kwart geloof ik, of een achtste. Nou
ja, ze noemden me in ieder geval
pinda-Chinees of blauwe of Indo en dat
vond ik altijd een compliment!
Ja, mijn Indische afkomst heeft veel voor
mij betekend. Dat weten de meeste men
sen niet. En dat komt vooral door oma -
door oma Mulder, de mama van mama -
en door tante Eefje.
Verder heb ik eigenlijk geen Indische
opvoeding gehad. Ik eet mijn rijst
weliswaar met een lepel - en niet met een
vork! - maar we zongen thuis geen
Indische liedjes, waren niet lid van een
Indische club en we aten veel aardappels.
Maar oma Mulder - oma is gestorven
in '77 - was een echte Indische. Dus
's avonds de luiken dicht, altijd bezig
met bloemen en een rotzooi in huis - bij
Indische mensen is het altijd een rot
zooi thuis, hè, die bewaren alles, kran
ten en zo. Ik hou ook van planten, net
als mijn oma, maar ik heb er geen
geduld voor. Als ik het een beetje rusti
ger aan kan gaan doen - dat zal er wel
niet van komen - dan wil ik graag
orchideeën gaan kweken.
Oma was de adat. Er waren een aantal
dingetjes die niet mochten, omdat ze
ongeluk zouden brengen, 's Avonds je
nagels knippen bijvoorbeeld. Opa was
een dictator zei ik al, een toean besar,
een echte, ouwe koloniaal en oma was
een zorgzame vrouw, zo'n lief Indisch
vrouwtje. Ik heb oma nooit haar stem
horen verheffen.
En tante Eefje is ook een echte Indo.
Bij haar kom ik nog steeds veel over de
vloer. Zij is het medium van de familie.
Ja, mijn Indische achtergrond heeft zeer
zeker invloed gehad op wat ik nu doe in
mijn leven. Tante Eefje heeft mij
gevormd door haar nimmer aflatende
liefde en nimmer aflatende geduld. Jij
vond het maar niks, hè, mama?
Tante Eefje was namelijk de ex-vrouw
van mama's broer. Na hun scheiding
bleef zij altijd vol liefde over oom Klaas
praten en dat begreep ik niet. Want
oom Klaas was gescheiden van tante
Eefje toen hij in Nederland was met
verlof. Zij was zwanger en hij heeft haar
toen in de steek gelaten, zodat zij is
bevallen zonder die rotvent erbij.
Toen hun dochtertje acht of negen was,
zag zij haar vader voor de eerste keer.
Maar nooit een onvertogen woord over
oom Klaas. Tante Eefje hield nog steeds
van hem.
moessQn
24
