Bomen
Flamboyant
Er waren nog zo veel andere boomsoor
ten. Van de sierbomen herinner ik me de
Spatodea met z'n oranje bloemen en die
olijfgroene 'spuitjes'. Er stond zo'n boom
op ons schoolerf en het was geregeld hui
len, want die spuitjes bevatten getah (sap)
die permanente vlekken op je kleren
maakte. En natuurlijk bespoten we elkaar
er rijkelijk mee. Het huilen kwam later pas,
wanneer je met kleren vol vlekken thuis
kwam. En wie herinnert zich niet de
Flamboyant met zijn prachtige, rode bloe
men, de Royal Poinciana, zoals hij hier
wordt genoemd. Aan de Peralt Boulevard
in Soerabaja stonden ze in dubbele rijen
aan de kant van de weg en het was een
lust voor het oog als ze in bloei stonden,
een royal gezicht. En dan hebben we het
nog niet eens gehad over de boengoer, de
Tekst en foto 's: Juul Lentze
Wat ik me nog goed herinner uit m 'n prilste jeugd zijn de vele
bomen op bet grote voorerf van bet buis in Djaboeng, niet zo ver
van Malang. ik was altijd te vinden onder de d/oewet boom met een
paarse mond en tong van bet snoepen van de vaak nog onrijpe
vruchten waar je, zo mijn moeder waarschuwde, buikpijn van kreeg.
Dan was er nog een sawob boom en een paar kembodja 's ('Het erf
is zeker een kerkhof geweest zei pa altijd), zo griezelig. In Indië
opgegroeid bad je noga! met bomen te maken, allerlei soorten
vruchtbomen vooral, scbaduwbomen en sierbomen.
Sapoe licli
Neem nou bijvoorbeeld de klapperboom,
de kokospalm. Ze stonden in onze achter
tuin en ze versierden de kust bij Rembang
waar we altijd picknickten. Het is de meest
nuttige boom. We drinken nog altijd
rozenstroop met kelapa moeda (uit blik),
maken seroendeng van het vruchtvlees, we
gebruiken santen in tientallen gerechten. Ut
herinner me dat de kokki onze kebon wel
eens opdracht gaf de punt van jonge bla
deren die je boven op de stam vindt -
wordt dat niet palmiet genoemd? - voor
haar te plukken, zodat ze er een gerecht
van kon maken.
De stam geeft bouwmateriaal, gevlochten
worden de bladeren gebruikt als dak en als
mat, of als andere gebruiksvoorwerpen en
van de nerven wordt een sapoe lidi
gemaakt, een bezem om het erf mee aan
te vegen of om je beddenlakens mee glad
te strijken. Ook werd de sapoe lidi
gebruikt om ongehoorzame kinderen in
het gareel te krijgen. Het was immers het
meest gevreesde wapen van Zwarte Piet.
Van de vlezige buitenkant van de vrucht
worden borstels gemaakt, van de batok
waar het vruchtvlees van was afge
schraapt, werden scheppen, lepels en zelfs
sieraden gemaakt. We dronken degan, het
water van de jonge klapper. Moest je niet
staande drinken, werd er gezegd, want dat
gaf je slappe knieën. Snapten wij niks van,
maar ik denk dat ze het misschien over
arak of towak hadden, dat ook van de
palm wordt gemaakt en waar je dronken
van kan worden. Als je ooit op een onbe
woond eiland terecht komt, hoop dan
maar dat er klapperbomen staan.
moessQn
26
